Η Γέννηση της Αφροδίτης: Ο ωραιότερος πίνακας του Botticelli

Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται με το χάρισμα να δημιουργούν έργα τέχνης αγγίζοντας με το δικό τους τρόπο τον Θεό… Αυτή είναι και η περίπτωση του Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης, Σάντρο Μποτιτσέλι. Οι δημιουργίες του αριστουργηματικές. Αντικρίζοντάς τες από κοντά στο Μουσείο Uffizzi στη Φλωρεντία, στην αίθουσα που είναι αφιερωμένη στο μεγάλο δημιουργό, αισθάνεσαι ότι πρόκειται για θεϊκά έργα που δεν χωράει ο ανθρώπινος νους.

Ίσως, εκείνο που ξεχωρίζει, είναι “Η Γέννηση της Αφροδίτης” (“La nascita di Venere”) που αποτελεί μία από τις πιο άρτιες αισθητικά δημιουργίες του Φλωρεντίνου καλλιτέχνη. 

Πηγή έμπνευσής του, μια μυθολογική αφήγηση του Οβιδίου που συνιστά μια νεοπλατωνική αλληγορία βασισμένη στην αντίληψη της αγάπης ως γενεσιουργού δύναμης.

Δεν είναι γνωστό ποιός παρήγγειλε τον πίνακα σε εκείνον. Πιστεύεται, όμως, ότι φτιάχτηκε για κάποιο μέλος της οικογένειας των Μεδίκων. Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι αποτελεί ύμνο στην αγάπη του Τζουλιάνο ντι Πιέρο των Μεδίκων για τη Σιμονέττα Κατανέο Βεσπούτσι, που ζούσε στο Πορτοβένερε. Πρόκειται για μια παραθαλάσσια πόλη, όπου σύμφωνα με τοπική παράδοση, είναι το μέρος όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη. Λέγεται, ότι και ο ίδιος ο Μποτιτσέλι αγαπούσε μυστικά  την όμορφη Σιμονέττα, που ήταν όμως ερωμένη του ευγενούς από την οικογένεια των Μεδίκων. Υπάρχει η αντίληψη ότι η Σιμονέττα αποτέλεσε το μοντέλο όχι μόνο για την Αφροδίτη στον πίνακα, αλλά και για άλλες κοπέλες σε έργα του Μποτιτσέλι (όπως συνέβη και στην Άνοιξη -“Primavera”)

Tί απεικονίζει όμως ο πίνακας;

Σύμφωνα με έναν αρχαίο ελληνικό μύθο, o Κρόνος, παίρνοντας τη βασιλεία από τον πατέρα του, τον Ουρανό, έκοψε τα γεννητικά του όργανα και τα πέταξε στη θάλασσα. Τότε, σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση, από τους αφρούς της θάλασσας, αναδύθηκε κοντά στην Κύπρο,  η θεά Αφροδίτη.  Αναδυομένη από το νερό μέσα σε ένα όστρακο που φυσούν ο Ζέφυρος και η Αύρα προς την ακτή της Κύπρου ή των Κυθήρων. Στην ακτή την υποδέχεται μια από τις  θεότητες των εποχών,  που της προσφέρει έναν μανδύα. Η γυμνή θεά θεωρείται από κάποιους ότι είναι σύμβολο πνευματικής και όχι γήινης αγάπης.

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί, είναι ότι η ανατομία της Αφροδίτης δεν είναι ρεαλιστική όπως συμβαίνει στα έργα του  Ραφαήλ και του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Οι δυσαναλογίες του σώματός της, ωστόσο, συμβάλλουν στην εξαιρετική ομορφιά του αντί να θεωρούνται κάτι αρνητικό. Είναι τέτοια η ομορφιά του προσώπου της Αφροδίτης έτσι όπως απεικονίζεται, που οι ανατομικά ανορθόδοξες λεπτομέρειες του πίνακα δεν “διακρίνονται”… Αν παρατηρήσουμε, βλέπουμε ότι δεν έχει ούτε ωμοπλάτες, ούτε στέρνο και το αριστερό χέρι κρέμεται παράξενα στο πλευρό της. Τα στήθη της είναι ολοστρόγγυλα και πολύ μικρά για το σώμα της, ο κορμός είναι εξαιρετικά μακρύς και ο αφαλός βρίσκεται πολύ ψηλά στην κοιλιά. Το βάρος του σώματός της πέφτει στο αριστερό ισχίο και μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί  πώς στέκει στο όστρακο….

Σαν σύνολο, όμως, το σχέδιο έχει απίστευτη αρμονία. Οι γραμμές του έχουν μια εξέχουσα κομψότητα δημιουργώντας διακοσμητικά παιχνιδίσματα μαζί με τα κύματα που σκάνε στην ακτή, τις πτυχώσεις των ρούχων, την αρμονική ροή των μαλλιών της Αφροδίτης. Τα χρώματα είναι υπέροχα και φωτεινά, οι μορφές απόλυτα καθαρές. Το γυμνό σώμα της θεάς αποτελεί ύμνο στην κλασσική ομορφιά και στην αγνότητα της ψυχής. Για τη στάση της, δε, ο Μποτιτσέλι ακολούθησε το πρότυπο της Αιδήμονος Αφροδίτης (Venus Pudica).

Το θέμα της Αφροδίτης είναι παγανιστικό, σε μια εποχή που σχεδόν όλα τα έργα τέχνης απεικόνιζαν Ρωμαιοκαθολικά θέματα. Παρόλο που κάποιες από τις δημιουργίες του Φλωρεντίνου ζωγράφου καταστράφηκαν εξαιτίας των θεμάτων τους, “Η Γέννηση της Αφροδίτης” διασώθηκε χάρη στην επιρροή του Λορέντσο των Μεδίκων. Ο συγκεκριμένος πίνακας έχει ασκήσει τεράστια επιρροή στη σύγχρονη κουλτούρα με εμφανίσεις σε αρκετές ταινίες και βιβλία. Ακόμα και στο δεκάλεπτο των ιταλικών κερμάτων ευρώ, απεικονίζεται το πρόσωπο της Αφροδίτης.

Πηγές:

Uffizzi.org