Κονσταντίν Στανισλάφσκι (1863 – 1938)
Ο Ρώσος ηθοποιός και σκηνοθέτης Κωνσταντίν Στανισλάφσκι υπήρξε ένας από τους επιδραστικότερους ανθρώπους του θεάτρου, ιδρυτής του περίφημου Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας (1898) και δημιουργός ενός συστήματος υποκριτικής, γνωστού ως «μέθοδος ή σύστημα Στανισλάφσκι».
Ο Στανισλάφσκι θεωρούσε το θέατρο ως τέχνη με κοινωνική αποστολή. Πίστευε ότι το θέατρο ασκεί σημαντική επιρροή στον λαό και κατά συνέπεια ο ηθοποιός ασκεί παιδευτικό έργο. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μόνο με την λειτουργία ενός μόνιμου θιάσου μπορούσε να επιτευχθεί το υψηλό επίπεδο υποκριτικής τέχνης που απαιτούσε η αντίληψή του για την υψηλή αποστολή του θεάτρου.
Το 1898, ίδρυσε στη Μόσχα το Θέατρο Τέχνης, μέσω του οποίου μπόρεσε να εφαρμόσει τις ιδέες του για την θεατρική τέχνη. Η καταξίωση για τον Στανισλάφσκι ήλθε τον ίδιο χρόνο με τον «Γλάρο» του Τσέχοφ, που είχε σημειώσει παταγώδη αποτυχία στο πρώτο του ανέβασμα. Το Θέατρο της Μόσχας, χαιρετίστηκε από την κριτική ως η νέα δύναμη του παγκόσμιου θεάτρου και ο Τσέχοφ, που είχε αποφασίσει να μην ξαναγράψει θεατρικό έργο, ως μεγάλος δραματουργός. Ο Τσέχοφ στην συνέχεια έγραψε ειδικά για το Θέατρο Τέχνης τις «Τρεις Αδελφές» (1901) και τον «Βυσσινόκηπο» (1903).
Με την πάροδο του χρόνου διαμόρφωσε την αντίληψη ότι η παράσταση έπρεπε να αποτελεί ένα σύνολο με ενιαίο ύφος στο οποίο κάθε ηθοποιός όφειλε να εντάσσεται και να υποτάσσεται. Υπογράμμιζε ότι η ερμηνεία του σκηνοθέτη και των ηθοποιών έπρεπε να εξυπηρετούν την πρόθεση του συγγραφέα, ώστε ο θεατής να βιώνει τα διαδραματιζόμενα επι σκηνής. Με το τρόπο διδασκαλίας του στους ηθοποιούς αναζητούσε ένα ρεαλιστικότερο τρόπο ερμηνείας, μακριά από την στομφώδη απαγγελία και τον μελοδραματισμό που κυριαρχούσαν στο θέατρο του 19ου αιώνα.
Με την μέθοδο του, ο ηθοποιός καλείται να χρησιμοποιήσει, μεταξύ άλλων, την συναισθηματική του μνήμη, να ανασύρει δηλαδή από την μνήμη του,τις δικές του εμπειρίες και συναισθήματα από ανάλογες καταστάσεις τις ζωής του. Η είσοδος του ηθοποιού στην σκηνή δεν σηματοδοτεί την αρχή της δράσης ή της ζωής του ρόλου, αλλά θεωρείται ως η συνέχεια των καταστάσεων που έχουν προηγηθεί στην ζωή του ήρωα.
Ο Στανισλάφσκι, παρότι επιεικής και διαλλακτικός, ήταν αυστηρός και ασυμβίβαστος, όταν δίδασκε τους ηθοποιούς του.Αναζητούσε επίμονα την την αρτιότητα και την αυθεντικότητα της σκηνικής απόδοσης και στην διάρκεια των πολύωρων δοκιμών επαναλάμβανε την τρομερή για τους ηθοποιούς φράση «Δεν σε πιστεύω».
Η «μέθοδος ή σύστημα Στανισλάφσκι» εφαρμόστηκε ευρύτατα στην Σοβιετική Ένωση και τις ΗΠΑ, όπου διδάχτηκε σε διάφορες δραματικές σχολές και θεατρικά εργαστήρια, μεταξύ άλλων και στο πασίγνωστο Actors Studio, από το οποίο αποφοίτησαν σπουδαίοι ηθοποιοί, όπως ο Μάρλον Μπράντο, ο Τζέιμς Ντιν και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο.
Ο Στανισλάφσκι ασχολήθηκε και με την όπερα. Η σκηνοθεσία του στο έργο του Τσαϊκόφσκι «Ευγένιος Ονιέγκιν», που ανέβηκε στο Θέατρο Μπολσόι το 1922, χαρακτηρίστηκε ως τομή στον χώρο του λυρικού θεάτρου.
Ο Κονσταντίν Στανισλάφσκι πέθανε στην Μόσχα στις 7 Αυγούστου 1938, σε ηλικία 75 ετών.
