Καρλ Λαντστάινερ (1868 – 1943)

Επιφανής αυστριακο-αμερικανός γιατρός και βιολόγος. Τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1930 για την ανακάλυψη των κύριων ομάδων αίματος (σύστημα ΑΒΟ), που έκανε τη μετάγγιση αίματος πρακτική ρουτίνας. Επίσης, καθοριστική υπήρξε η συμβολή του στην εξέλιξη της ιατροδικαστικής, της γενετικής και της ανθρωπολογίας.

Ως βοηθός ερευνητής στο Παθολογοανατομικό Ινστιτούτο της Βιέν­νης (1898-1908) και ως καθηγητής Παθολογοανατομίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1909-1919), διαπίστωσε βασικές διαφορές στο αίμα των ανθρώπων, που εξηγούσαν τον κίνδυνο από τις χωρίς διάκριση μεταγγίσεις αίματος. Το 1901 μπόρεσε να αποδεί­ξει ότι υπήρχαν τουλάχιστον τρεις κύριοι τύποι ανθρώπινου αίματος, οι οποίοι διέφεραν στο είδος των αντι­γόνων, που ήταν συνδεδεμένα με την κυτταρική μεμβράνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Ο Λαντστάινερ ονόμασε τις ομάδες τού αίματος A, Β και Ο. Μία τέταρτη ομάδα, που είχε και τα δυο αντιγόνα Α και Β (ομάδα ΑΒ) προστέθηκε τον επόμενο χρόνο.

Πο­λύ αργότερα, το 1927, όταν είχε μετακομίσει στις ΗΠΑ με υποτροφία του Ιδρύματος Ροκφέλερ, περιέγραψε τα συστήματα ομάδων αίματος Ρ, Μ και Ν, και το 1940 ανακάλυψε μαζί με τον Αλεξάντερ Γουίνερ (1907-1976) τον παράγοντα Ρέζους (Rhesus) ή Rh, από το όνομα του είδους του πιθήκου στον οποίο έκανε την ανακάλυψη. Ο παρά­γοντας Rh είναι η βάση μιας σειράς συμβάντων που μπορούν να λάβουν χώρα στο αίμα μητέρας και εμβρύου, προκαλώντας αποβολή ή μία επικίν­δυνη νόσο του νεογεννήτου.

Το έργο του Λαντστάινερ προσέθε­σε ένα σημαντικό κεφάλαιο στην εξέλιξη τής ιατροδικαστικής, προσφέροντας αποδεκτές νομικά ενδείξεις πατρότητας και βοήθεια σε περίπτωση εγκλημάτων. Η απόδειξη ότι οι ομάδες αίματος κληρονομούνται από ει­δικά γονίδια προσέφερε ένα αποτελεσματικό μέσο για τη μελέτη της γενετικής του ανθρώπου και την ανθρωπολογία.

Από το συγγραφικό του έργο ξεχωρίζει το βιβλίο «The Specificity of Serological Reactions» («Η ειδικότητα των ορολογικών αντιδράσεων», 1936), κλασικό κείμενο που βοήθησε στην καθιέρωση της επιστήμης της ανοσοχημείας.

Στην προσωπική του ζωή, το 1890 απαρνήθηκε τον ιουδαϊσμό και βαπτίστηκε χριστιανός (ρωμαιοκαθολικός). Το 1916 νυμφεύτηκε την ελληνικής καταγωγής Λεοπολδίνη – Ελένη Βλαστού (1880-1943), με την οποία απέκτησε ένα παιδί, τον μετέπειτα χειρουργό Έρνστ Λαντστάινερ (1917).

Ο Καρλ Λαντστάινερ πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 26 Ιουνίου 1943, σε ηλικία 75 ετών.