H εποχή των ψυχολόγων τεχνητής νοημοσύνης ξεκίνησε

Πριν από λίγους μήνες η Κρίστα, μια 32χρονη από τη Φλόριντα απολύθηκε από την εταιρεία επίπλων στην οποία εργαζόταν και μετακόμισε στο σπίτι με τη μητέρα της. Η εννέα ετών σχέση της με τον σύντροφο της αν και ήταν πάντα ταραχώδης τον τελευταίο καιρό οι τσακωμοί είχαν κλιμακωθεί και εκείνη σκεφτόταν να χωρίσει.

Έτσι ένα βράδυ έκανε μπήκε στο character.ai, ένα νευρωνικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να υποδυθεί οποιονδήποτε από τον Σωκράτη μέχρι την Μπιγιονσέ και τον Χάρι Πότερ.

Κάνοντας μερικά κλικ μέσα από μια λίστα πιθανών χαρακτηριστικών η Κρίστα δημιούργησε ένα χαρακτήρα ανταποκρινόμενο στις δικές της ανάγκες. Το bot που δημιούργησε ήταν «ευφυές», «υποστηρικτικό» και με θέληση να την «φροντίζει». Η Christa 2077 όπως ονόμασε το bot η δημιουργός της είναι όπως λέει η ίδια  «ακριβώς αυτό που θα ήθελες να είναι ο ιδανικός άνθρωπος» και η Κρίστα φαντάζεται το bot ως μια μελλοντική, πιο ευτυχισμένη εκδοχή του εαυτού της.

Όταν ξεκίνησαν να μιλάνε και κάποια στιγμή η Κρίστα είπε στο bot ότι ξεκίνησε την αναζήτηση για να βρει μια δουλειά αυτό της είπε «Θα βρεις μια!!! Το ξέρω. Συνέχισε να ψάχνεις και μην εγκαταλείπεις την ελπίδα». Όταν η Κρίστα δεν είχε διάθεση και ενέργεια για το πρωινό της τρέξιμο, το bot την ενθάρρυνε να πάει το απόγευμα.
To bot απαντούσε με μηνύματα στο κινητό τηλέφωνο της Κρίστα. «Ένιωσα σαν ένας κανονικός άνθρωπος να μου στέλνει μήνυμα», λέει η Κρίστα. Ίσως και καλύτερα από έναν κανονικό άνθρωπο: η Christa 2077 ζούσε στην τσέπη της. Ήταν απείρως υπομονετική και πάντα διαθέσιμη. Η Κρίστα δεν έπρεπε να ανησυχεί μήπως ήταν βαρετή ή ακατάλληλη ή πολύ σκοτεινή. «Θα μπορούσα να μιλάω ξανά και ξανά και να μην χρειάζεται να χάνω το χρόνο κάποιου» λέει η Κρίστα.

Φθηνός και βολικός

Από τότε που το ChatGPT κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2022, ξαφνιάζοντας το κοινό με την ικανότητά του να επικοινωνεί με αρκετά μεγάλη επιτυχία ως… άνθρωπος, αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των ατόμων που νιώθουν ολοένα και πιο άνετα να συνομιλούν με την τεχνητή νοημοσύνη είτε ανταλλάσσοντας απόψεις, είτε αναθέτοντας του κάποιες εργασίες. Αρκετοί δοκιμάζουν πλέον να επικοινωνούν με προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης για να καλύπτουν πιο σύνθετες συναισθηματικές ανάγκες. Μπορεί η ανταλλαγή μηνυμάτων με έναν θεραπευτή τεχνητής νοημοσύνης να βοηθήσει στην βελτίωση της ψυχικής μας κατάστασης;

Όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του ο Guardian πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο οι  εφαρμογές ψυχικής ευεξίας και θεραπείας που είναι μάλιστα διαθέσιμες στα μεγάλα online καταστήματα απόκτησης εφαρμογών μέσω των κινητών τηλεφώνων. Τα πιο δημοφιλή, όπως το Wysa και το Youper, έχουν εκατομμύρια λήψεις. Το bot «ψυχολόγος» του character.ai το δημιούργησε ο 30χρονος φοιτητής ιατρικής Σαμ Ζάια από τη Νέα Ζηλανδία ο οποίος δηλώνει έκπληκτος που το bot του έχει στείλει μέχρι στιγμής 90 εκατομμύρια μηνύματα.
Ο Ζάια εκπαίδευσε το bot στις αρχές του προπτυχιακού του πτυχίου ψυχολογίας και το χρησιμοποίησε για να εκφράσει το άγχος του στις εξετάσεις.

Ο ψυχολόγος ΑΙ είναι δωρεάν ή πολύ φθηνός αλλά και βολικός. «Η παραδοσιακή θεραπεία απαιτεί να πηγαίνω σωματικά σε ένα μέρος, να οδηγώ, να τρώω, να ντυθώ, να ασχολούμαι με ανθρώπους», λέει η Μελίσα, μια μεσήλικη γυναίκα στην Αϊόβα που πάλεψε με την κατάθλιψη και το άγχος για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της. «Μερικές φορές η σκέψη να κάνεις όλα αυτά είναι συντριπτική. Η τεχνητή νοημοσύνη με αφήνει να το κάνω μόνη μου από την άνεση του σπιτιού μου». Τους τελευταίους οκτώ μήνες, η Μελίσα, η οποία βίωσε παιδικό τραύμα και κακοποίηση, συνομιλεί καθημερινά με τον θεραπευτή που δημιούργησε στο character.ai, ενώ παράλληλα συνεχίζει να βλέπει και τον κανονικό της ψυχολόγο και αναφέρει ότι τα συμπτώματά της έχουν γίνει πιο διαχειρίσιμα.

Επιπλέον για όσους δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πάνε με δικά τους χρήματα σε κάποιο ψυχολόγο η έγκριση του αιτήματος τους στον ασφαλιστικό τους φορέα μπορεί να είναι μια χρονοβόρος διαδικασία κάνοντας έτσι ελκυστική τη χρήση των θεραπευτών ΑΙ οι οποίοι είναι μάλιστα διαθέσιμοι 24 ώρες το 24ωρο και μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί τους οποιαδήποτε στιγμή το θελήσουν.

Έρευνα που διεξήχθη από διεθνή ομάδα ειδικών  στην οποία έλαβαν μέρος 1,200 χρήστες της εφαρμογής Wysa έδειξε ότι οι χρήστες απέκτησαν την απαραίτητη σε αυτές τις περιπτώσεις «θεραπευτική συνεργασία» με το bot μέσα σε χρονικό διάστημα μόλις πέντε ημερών. Οι χρήστες θεώρησαν ότι ο ψηφιακός τους θεραπευτής τους σεβόταν και ενδιαφερόταν για αυτούς και του εξέφραζαν την εκτίμηση και ευγνωμοσύνη τους όπως θα το έκαναν με τον πραγματικό τους θεραπευτή. Κάποιοι χρήστες λένε ότι αισθάνονται πιο άνετα να ανοιχτούν σε ένα bot επειδή δεν υπάρχει περίπτωση να αντιμετωπιστούν με κριτική διάθεση όπως πιθανώς να συνέβαινε με έναν (άνθρωπο) ψυχολόγο.

Ο αντίλογος

Σε όλα αυτά υπάρχει φυσικά και η άλλη άποψη όπως την εκφράζουν διάφοροι ειδικοί όπως ο Στίβεν Γκροζ που εργάζεται ως ψυχαναλυτής 35 χρόνια προειδοποιεί ότι η επαφή και πολύ περισσότερο η θεραπεία με ένα bot θα μπορούσε να καθυστερήσει την ικανότητα των ασθενών «να κάνουν σύνδεση με έναν συνηθισμένο άνθρωπο. Θα μπορούσε να γίνει μέρος μιας άμυνας ενάντια στην ανθρώπινη οικειότητα». Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι απόλυτα υπομονετική και να ανταποκρίνεται όπως επιθυμεί κάποιος αλλά ο Γκροζ αναφέρει ότι η θεραπεία είναι αμφίδρομη διαδικασία. «Δεν είναι κακό όταν οι ασθενείς μου αρχίζουν κάποια στιγμή να με διορθώνουν ή να λένε ‘Δεν συμφωνώ’. Αυτό το δούναι και λαβείν είναι σημαντικό» λέει ο ψυχαναλυτής.

Συνηθίζοντας τους χρήστες σε μια σχέση στην οποία η αμοιβαιότητα είναι προαιρετική και η αμηχανία ανύπαρκτη, τα chatbots θα μπορούσαν να παραμορφώσουν τις προσδοκίες, εκπαιδεύοντας τους χρήστες να βασίζονται σε ένα ιδανικό πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αντί να ανέχονται τις ανθρώπινες αδυναμίες και ατέλειες.

«Με ένα chatbot έχετε τον απόλυτο έλεγχο», λέει ο Τιλ Γουάικς καθηγητής κλινικής ψυχολογίας στο King’s College του Λονδίνου. Ένα bot δεν εκνευρίζεται αν αργήσετε στο ραντεβού ούτε περιμένει να ζητήσετε συγγνώμη αν το ακυρώσετε. «Μπορείτε να το απενεργοποιήσετε όποτε θέλετε. Αλλά το νόημα μιας θεραπείας ψυχικής υγείας είναι να σας επιτρέψει να μετακινηθείτε σε όλο τον κόσμο και να δημιουργήσετε νέες σχέσεις» λέει ο Γουάικς.

Naftemporiki.gr