Η αύξηση των δημοτικών τελών και η χαμένη ευκαιρία της αυτοδιοίκησης

 

Παρακολουθήσαμε πριν λίγες μέρες την δεύτερη κατά σειρά προσπάθεια του δήμου Βέλου-Βόχας να συζητήσει στο Δημοτικό Συμβούλιο και να περάσει την αύξηση των δημοτικών τελών όπως αυτή προκύπτει μετά την έναρξη λειτουργίας της κεντρικής διαχείρισης σε επίπεδο Περιφέρειας Πελοποννήσου. Το θέμα τελικά δεν συζητήθηκε για τυπικούς λόγους.

Αυτή η συζήτηση και η λήψη απόφασης πρόκειται να πραγματοποιηθεί σε όλους τους δήμους της Κορινθίας (πλην Κορινθίων, όπως δήλωσε ο δήμαρχος Βασίλης Νανόπουλος). Αιτία για την αύξηση είναι το κόστος διαχείρισης των σκουπιδιών, όπως αυτό προέκυψε μετά την έναρξη της ΣΔΙΤ των απορριμμάτων με την ΤΕΡΝΑ στο πλαίσιο της σύμβασης που υπογράφηκε με την Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, απαντώντας κατά το δυνατόν στο ερώτημα που κυκλοφορεί σε αρκετά χείλη: Τι προβλέπει η σύμβαση για την διαχείριση των απορριμμάτων;

Τα απόκρυφα της ΣΔΙΤ
Η ΣΔΙΤ, Σύμπραξη Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα, με απλά λόγια είναι μια συμφωνία μεταξύ Δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την κατασκευή και λειτουργία ενός έργου. Έρχεται δηλαδή ο ιδιώτης με τα κεφάλαια του, την τεχνογνωσία του και το ανθρώπινο δυναμικό του και λέει στο δημόσιο: «Θες διαχείριση απορριμμάτων και δεν μπορείς να την κάνεις μόνος σου; Θα την κάνω εγώ. Δωσ’ μου χρηματοδότηση, βάζω κι εγώ τόσα κεφάλαια, βάζω την τεχνογνωσία που έχω και τους ειδικευμένους ανθρώπους και θα το λειτουργώ με κέρδος για μένα για τόσα χρόνια». Αυτό είναι η ΣΔΙΤ πολύ-πολύ απλοϊκά.

Αυτό περίπου έγινε και με τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Πελοπόννησο. Ωστόσο, η ιδιωτική εταιρεία (η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ εν προκειμένω) έβαλε κι άλλα δεδομένα στην «εξίσωση». Για παράδειγμα έβαλε αυτό που ονομάζεται «Ελάχιστη Εγγυημένη Ποσότητα».

Στη σελίδα 40 της αρχικής σύμβασης που έχει υπογράψει η Περιφέρεια Πελοποννήσου με την ΤΕΡΝΑ, διαβάζουμε για την ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα: «Η ελάχιστη ποσότητα Συμβατικών Αποβλήτων που ανέρχεται στους εκατό πενήντα χιλιάδες (150.000) τόνους συνολικά ανά Συμβατικό Έτος για την οποία η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ εγγυάται ότι θα παραδοθεί στον ΙΦΣ στα Σημεία Παραλαβής ή/και στα Εναλλακτικά Σημεία Παραλαβής κατά τη διάρκεια κάθε Συμβατικού Έτους καθ’ όλη τη διάρκεια της Συμβατικής Περιόδου».

Δηλαδή ό,τι και να γίνει πρέπει κάθε χρόνο η Περιφέρεια Πελοποννήσου να παραδίδει στην ΤΕΡΝΑ 150.000 τόνους απορριμμάτων. Πρακτικά αυτό τι σημαίνει; Ό,τι είτε παράξουμε είτε δεν παράξουμε σκουπίδια η εταιρεία θα διεκδικήσει την αμοιβή της για 150.000 τόνους απορριμμάτων. Την αμοιβή της. Η οποία αμοιβή, αφορά το σύνολο της Περιφέρειας Πελοποννήσου και υπολογίζεται από έναν περίπλοκο μαθηματικό τύπο, ο οποίος περιλαμβάνει την ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα.

Κι αν τρελαθούμε στην ανακύκλωση, στην κομποστοποίηση και εν τέλει αν η ακρίβεια μας γονατίσει τόσο πολύ που δεν έχουμε σκουπίδια; Και πάλι η αρχική σύμβαση προβλέπει ότι θα πληρώσουμε τους 150.000 τόνους απορριμμάτων.

Όμως πέρα από την ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα που λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει, στην σύμβαση προβλέπεται και η Μέγιστη Ποσότητα. 200.000 τόνους. «διευκρινίζεται» μας λέει η σύμβαση στην σελίδα 328, «ότι ο ΙΦΣ δεν υποχρεούται να αποδεχθεί οποιαδήποτε ποσότητα Συμβατικών Αποβλήτων άνω των 200.000 τόνων ετησίως (Μέγιστη Ποσότητα)». Δηλαδή αν κάποια στιγμή τα σκουπίδια μας ως Περιφέρεια Πελοποννήσου ξεπεράσουν τους 200.000 τόνους τι γίνεται; Κανείς δεν ξέρει.

Άλλο σημείο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το κεφάλαιο των Απομειώσεων που αφορούν και στην ανακύκλωση. «Η Περιφέρεια Πελοποννήσου» μας λέει η σύμβαση «δεν μπορεί, για οποιοδήποτε Συμβατικό Μήνα (ν), να κάνει Απομειώσεις που είναι μεγαλύτερες από τη Μηνιαία Ενιαία Χρέωση». Δηλαδή εξασφαλισμένη η εταιρεία από κάθε άποψη, ακόμη όπως είπαμε κι αν εμείς τρελαθούμε στην ανακύκλωση.

Ορθώς βέβαια η εταιρεία αναζητά την εξασφάλισή της. Έτσι είναι το σωστό. Το θέμα όμως είναι τι κάνουμε εμείς…

Η χαμένη ευκαιρία της αυτοδιοίκησης
Ωστόσο, πριν από μερικά χρόνια, το 2016 θυμίζω, η πρόθεση της τότε κυβέρνησης (ΣΥΡΙΖΑ θυμίζω) ήταν να μην υπάρξει ούτε ΣΔΙΤ, ούτε κεντρική διαχείριση, ούτε ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα, ούτε κόφτης στην ανακύκλωση, ούτε τίποτα τέτοιο. Αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος ο Γιάννης Τσιρώνης, όπως ίσως θα θυμούνται κάποιοι, αποφάσισε τον Φεβρουάριο του 2016 να αφαιρέσει την αρμοδιότητα της κεντρικής διαχείρισης απορριμμάτων από την Περιφέρεια (προς μεγάλη αγανάκτηση του τότε Περιφερειάρχη Πέτρου Τατούλη) και να την μεταβιβάσει στον ΦΟΔΣΑ δηλαδή στους δήμους. Μάλιστα, ο τότε αναπλ. Υπουργός Περιβάλλοντος καλούσε τους δήμους να εκπονήσουμε σχέδια τοπικής διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ώστε να χρηματοδοτηθούν και να διαχειριστούν μόνοι τους τα απορρίμματα.

Μάλιστα οι δήμαρχοι της Πελοποννήσου, τον Μάρτιο του 2016, ένα μήνα μετά την αφαίρεση της αρμοδιότητας από την Περιφέρεια, κλήθηκαν στο Μαξίμου όπου συμμετείχαν σε κοινή συνεδρίαση με διυπουργική επιτροπή για να ενημερωθούν σχετικά και να καταγραφούν οι απόψεις τους και οι προτάσεις τους.

Τέτοια τιμή και τέτοια προσοχή δεν είχαν λάβει ποτέ έως τότε (και ούτε ξαναέλαβαν) οι δήμαρχοι της Πελοποννήσου. Μέχρι τον προθάλαμο του υπουργείου τούς είχαν πάντα, κι άντε στα γρήγορα στο γραφείο του υπουργού για την καθιερωμένη φωτογραφία. Και ξαφνικά βρέθηκαν στο Μαξίμου, στο γραφείο του Πρωθυπουργού και στο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου να καταθέτουν τις γνώμες και τις ιδέες τους!

Στην συνάντηση εκείνη έγιναν σαφείς οι προθέσεις της κυβέρνησης (ΣΥΡΙΖΑ ξαναθυμίζω) να διευκολύνει το έργο και να προωθήσει τα σχέδια των δημάρχων και του οργάνου τους (ΦΟΔΣΑ) για την διαχείριση των απορριμμάτων. Και ποια ήταν η έμπρακτη απάντηση των αιρετών; Η δυσκολία των δήμων να καταρτίσουν το συντομότερο δυνατό, τα τοπικά σχέδια διαχείρισης ώστε να παραχθεί από τον ΦΟΔΣΑ ένα συνολικό περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης, αντί να αμβλυνθεί, έγινε χειρότερη και σχεδόν αξεπέραστο εμπόδιο, όταν ξαφνικά παραιτήθηκε ο τότε πρόεδρος του φορέα, ο Ηλίας Ανδρικόπουλος για λόγους «ευθύνης, αξιοπρέπειας και μεγάλης απογοήτευσης». Ο τότε δήμαρχος Κορινθίων, Αλέξανδρος Πνευματικός, μαινόμενος με απανωτές συνεντεύξεις και δηλώσεις ωρυόταν κατά Τατούλη, ενώ κάποιοι δήμαρχοι έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες να φτιάξουν τα τοπικά σχέδια διαχείρισης και να εκμεταλλευτούν το ατού που τους προσέφερε η κυβέρνηση.

Τελικά, όλα αυτά μετά από ένα μακρύ διάστημα συναντήσεων, αμφιβολιών, προσπαθειών, έντασης και αντιδράσεων κατέληξαν σε ένα φοβερό ναυάγιο που πήρε στον πάτο κάθε ελπίδα για τοπική διαχείριση από τους δήμους και κάθε ελπίδα για αποφυγή των φαραωνικών έργων της ΣΔΙΤ.

Τον Απρίλιο του 2017 οι δήμαρχοι της Πελοποννήσου μέσω του ΦΟΔΣΑ παρέδωσαν στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και πάλι την διαχείριση των απορριμμάτων, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο για την ΣΔΙΤ που σήμερα είναι σε λειτουργία.

Ποια θα ήταν η διαφορά αν τότε είχαν εφαρμοστεί τα σχέδια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ; Τα 65 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αντί να δοθούν στην ΤΕΡΝΑ υπό μορφή ΣΔΙΤ για να κατασκευαστούν τα φαραωνικού τύπου έργα – που σήμερα απαιτούν 85€/τόνο απορριμμάτων από κάθε δήμο– θα είχαν δοθεί στους δήμους που θα διαχειρίζονταν τοπικά με μικρές μονάδες, χωρίς κόστος μεταφοράς και χωρίς κέρδος ιδιωτικής επιχείρησης την διάθεση των στερεών αποβλήτων.

Υπήρξαν κάποιοι δήμαρχοι όπως ο Δημήτρης Καμπόσος στο Άργος, ο Αλέκος Πνευματικός στην Κόρινθο ή ο Σπύρος Σταματόπουλος στο Κιάτο που προσπάθησαν μέχρι τελευταία στιγμή, όμως έμειναν μόνοι τους, αφού οι συνάδελφοί τους – ναι οι ίδιοι δήμαρχοι που σήμερα καλούν τον κόσμο να κατανοήσει την αναγκαιότητα της αύξησης των δημοτικών τελών – προτίμησαν να παραδώσουν τα κλειδιά στην ΣΔΙΤ, στην ΤΕΡΝΑ και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.

Έτσι έχουν τα γεγονότα. Κάποτε υπήρξε μια χρυσή ευκαιρία για την τοπική αυτοδιοίκηση και χάθηκε…

Το τελευταίο «δώρο»
Ωστόσο, η κυβέρνηση το 2017 πριν εγκαταλείψει εντελώς την προσπάθεια μετά την ατολμία και αβουλία των δημάρχων προχώρησε σε διαπραγμάτευση με εταιρεία και συμφώνησε τα παρακάτω τα οποία περιλήφθηκαν σε παραρτήματα της σύμβασης:

1. Η ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα απορριμμάτων μειώθηκε από τους 150.000 τόνους ετησίως στους 105.000 τόνους ετησίως.

2. Προστέθηκαν στον σχεδιασμό ακόμα πέντε Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), μειώνοντας το κόστος μεταφοράς των απορριμμάτων ανά δήμο. Επιπλέον, με τη συμπίεση των απορριμμάτων στα ΣΜΑ θα μειώνεται και το κόστος της μεταφοράς στον τελικό αποδέκτη (μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων). Η ωφέλεια υπολογίζεται ότι είναι της τάξης των 10 ευρώ/τόνο.

3. Το κόστος «εισόδου» (gate fee) των απορριμμάτων στη μονάδα επεξεργασίας συμφωνήθηκε να παραμείνει σταθερό.

Σκεφτείτε ποιες θα ήταν οι αυξήσεις των δημοτικών τελών σήμερα, αν η κυβέρνηση το 2017 δεν είχε φροντίσει να διαφοροποιήσει τους όρους της σύμβασης.

Ο Γολγοθάς των δημοτικών τελών
Σήμερα, λοιπόν οι δήμοι καλούνται να ψηφίσουν γενναίες αυξήσεις δημοτικών τελών. Και είναι βέβαιον ότι και αυτοί που ενόψει κάλπης του 2023, διατυμπανίζουν ότι δεν θα το κάνουν θα βρεθούν τελικά στην δυσάρεστη θέση να το πράξουν, γιατί τα αποθεματικά είναι συγκεκριμένα και το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι ο πίθος των Δαναΐδων.

Οι νυν δήμαρχοι πρέπει να πιούν το πικρό ποτήρι της αύξησης και της αγανάκτησης του κόσμου γιατί η αύξηση σε συνδυασμό με την ακρίβεια, πονάει. Οι αντιπολιτεύσεις έχουν όλο το περιθώριο, θεωρητικολογώντας να προσεγγίσουν το θέμα και να τάξουν τα πάντα, ενόψει μάλιστα και δημοτικών εκλογών σε έναν χρόνο: Ελάχιστες αυξήσεις, εκτίναξη της ανακύκλωσης, μείωση του όγκου των απορριμμάτων, έως και μηδενικές αυξήσεις. Βέβαια, ένας συνετός σύμβουλος θα τους υπενθύμιζε ότι καλό είναι να μην το παρατραβάνε γιατί υπάρχει ο «κίνδυνος» να βρεθούν στην εξουσία και όλα όσα ισχυρίζονταν να καταρρεύσουν σαν χάρτινος πύργος μπροστά στην «ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα» και τον «κόφτη» της απομείωσης ανακύκλωσης. Και τότε τα «κάστανα» από την φωτιά θα αναγκαστούν να τα βγάλουν μόνοι τους και σίγουρα θα «τσουρουφλιστούν»!