Θανάσης Κωσταβάρας (1927 – 2007)

Ο Θανάσης Κωσταβάρας γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1927 στην Ανακασιά Μαγνησίας, όπου πέρασε τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια. Σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων, ως Επονίτης, προσχώρησε στον ΕΛΑΣ και το 1944 τραυματίστηκε σε μάχη με τους Γερμανούς. Μετά την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών του στο Βόλο ήρθε στην Αθήνα και το 1946 εγγράφηκε στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του συνελήφθη και πέρασε από Στρατοδικείο τον Μάρτιο του 1949. Στάλθηκε στη Μακρόνησο, όπου υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία, πρώτα στο Β’ Τάγμα και ύστερα στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Απολύθηκε τον Ιούλιο του 1952 και μετά την αποπεράτωση των σπουδών του εργάστηκε ως οδοντίατρος.

Στο χώρο της λογοτεχνίας παρουσιάστηκε το 1953, με τη συλλογή ποιημάτων «Πρελούντια», την οποία αποκήρυξε αργότερα, και ακολούθησε τρία χρόνια αργότερα η ποιητική συλλογή «Αναζήτηση». Συνολικά, έγραψε 20 ποιητικές συλλογές, καθώς και δοκίμια, διηγήματα και θεατρικά έργα. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Επιθεώρηση Τέχνης», «Αντί», «Λέξη» και «Μανδραγόρας», του οποίου υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής. Ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων το 1981. Το 1983 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου και το 1987 με το 2ο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Τα ερωτικά», το οποίο όμως αποποιήθηκε. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, πολωνικά, γαλλικά, γερμανικά. Εκτός από τη λογοτεχνία ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και τη μικρογλυπτική.

Ο Θανάσης Κωσταβάρας ήταν νυμφευμένος με τη δοκιμιογράφο Αγγελική Κωσταβάρα, με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Κωνσταντίνο. Απεβίωσε στις 20 Οκτωβρίου του 2007, σε ηλικία 80 ετών.

Εργογραφία

Ποίηση

• Πρελούντια (1953)
• Αναζήτηση (1956)
• Αναβίωση (1957)
• Έξοδος (1957)
• Κοντσέρτο (1958)​
• Ρωμέικη σουίτα (1959)
• Ο γυρισμός (1963)
• Κατάθεση (1965)
• Συμπληρώματα (1970)
• Ο μουγκός τραγουδιστής (1982, επιλογή ποιημάτων του από τον ίδιο)
• Ιστορήματα (1985)
• Τα ερωτικά (1986)
• Ζώδια (1986)
• Ο φόβος του ακροβάτη (1989)
• Κήποι στον Παράδεισο (1990)
• Στο βάθος του χρώματος (1993)
• Το ημερολόγιο της αυριανής εξορίας (1995)
• Η μακρινή άγνωστη χώρα (1999)
• Οι μεταμορφώσεις των κήπων (2003)
• Χαιρετισμοί (2006)

Πεζά

• Το ρήγμα (1966)
• Ο λάκκος (1972)

Θεατρικά

• Οι ανίκητοι (1959)
• Το Φαγκότο ή Το τραγικό τέλος του Νικηφόρου Φωκά και η ηρωική ζωή του Π. Ν. Πάστη (1971)
• Τα ιερά και τα όσια (1983)

Κρίσεις για το έργο του

…Ο Θανάσης Κωσταβάρας, από τις πιο αυθεντικές φωνές αυτής της ποίησης της ήττας, που τη δέχεται στην ιστορική εκδοχή της, ενώ μέσα του συντηρεί την εποχή του αγώνα ως ζωοδότη ήλιο, νοσταλγεί, στην ερημιά της δικτατορευόμενης πρωτεύουσας, ακόμη και ένα θάνατο σαν τους πραγματωμένους εκεί…

Μιχάλης Μερακλής

…Η διαλογική μορφή που διακρίνει την αφηγηματική πεζογραφία του Θανάση Κ. Κωσταβάρα αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια γέφυρα με το θεατρικό του έργο, στο οποίο θίγονται σύγχρονα θέματα και η μεταπολεμική προβληματική. Η ποίησή του, ξεκινώντας και αποδίδοντας τις εφηβικές και νεανικές του εμπειρίες, αντλημένες από τις κρίσιμες ιστορικές περιόδους που έζησε και τις κακουχίες που υπέστη, είχε το χαρακτήρα μιας μαρτυρίας. Στην ώριμη φάση της, η ποίησή του, διατηρώντας τα ίδια βιωματικά μοτίβα, πλουτίζεται με νέα στοιχεία, ανάμεσα στα οποία ο φόβος και ο έρωτας συγκροτούν ένα δίπτυχο, που αιωρείται ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, έτσι ώστε, με χαμηλούς τόνους, να αναδύεται ο κόσμος του συγγραφέα. Αλλά στην τελευταία του, ως αυτή τη στιγμή, συλλογή Ο φόβος του ακροβάτη μετακινείται αισθητά, περνώντας στον υπαρξιακό χώρο.

Αλέξανδρος Αργυρίου