Σάμουελ Χάνεμαν (1755 – 1843)

Γερμανός γιατρός, δημιουργός του θεραπευτικού συστήματος εναλλακτικής ιατρικής, που το ονόμασε Ομοιοπαθητική.

Ο Κρίστιαν Φρίντριχ Σάμουελ Χάνεμαν (Christian Friedrich Samuel Hahnemann), γεννήθηκε στις 10 Απριλίου 1755 στο Μάισεν της Σαξωνίας, πόλη κοντά στη Δρέσδη. Γιος ενός ζωγράφου πορσελάνης, άρχισε τις σπουδές του στην ιατρική αντιμετωπίζοντας σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και αναγκάστηκε να εργαστεί ως μεταφραστής. Ήταν πολύγλωσσος, αφού γνώριζε Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Λατινικά, Ελληνικά, Αραβικά, Συροχαλδαϊκά και Εβραϊκά.

Αποφοιτώντας από το Πανεπιστήμιο του Ερλάνγκεν το 1779, άρχισε να ασκεί την ιατρική και λίγο αργότερα νυμφεύθηκε. Ωστόσο, οι κύριες πηγές εισοδημάτων του παρέμειναν οι μεταφράσεις και η πώληση ορισμένων επιτυχημένων δικών του χημικών παρασκευασμάτων, αφού δεν κατόρθωσε να εξασφαλίσει πελατεία ως γιατρός. Αργότερα ισχυρίστηκε ότι είχε εγκαταλείψει συνειδητά την ιατρική, επειδή αμφέβαλλε για την καταλληλότητα των φαρμάκων που υπήρχαν τότε, αλλά ο ισχυρισμός αυτός δεν τεκμηριώνεται από το συγγραφικό του έργο εκείνης της εποχής, στο οποίο περιλαμβανόταν μία μελέτη για τη σύφιλη (1789).

Το 1790, ενώ μετέφραζε το έργο τού Γουίλιαμ Κάλεν «Μαθήματα φαρμακολογίας» («Lectures on the materia medica», 1789), παρατήρησε ότι οι επιδράσεις της κινίνης στον υγιή οργανισμό ήταν παρόμοιες με τα συμπτώματα των νόσων, οι οποίες θεραπεύονταν με το φάρμακο αυτό. Η παρατήρηση αυτή τον οδήγησε στη διατύπωση της αρχής «similia similibus curantur» («τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια»), την οποία παρουσίασε για πρώτη φορά σε δημοσίευμα το 1796.

Στο βασικό έργο του «Όργανο της ορθολογικής θεραπευτικής τέχνης» («Organon der rationellen Heilkunst, 1810), ανέπτυξε με βάση την αρχή αυτή ένα ολόκληρο θεραπευτικό σύστημα, το οποίο ονόμασε «Ομοιοπαθητική», από τις ελληνικές λέξεις «όμοιος» και «πάθος» («Homöopathie» στα γερμανικά). Το βιβλίο αυτό περιέχει 294 αφορισμούς, μέσα από τους οποίους αναπτύσσει τις βασικές αρχές του ιατρικού του συστήματος.

Μερικά από τα ουσιώδη σημεία της ομοιοπαθητικής που συμπληρώνουν το νόμο των ομοίων είναι:

• Δεν υπάρχουν ασθένειες, αλλά μόνο ασθενείς. Η θεραπευτική αγωγή θα πρέπει να αποσκοπεί στην ίαση του ατόμου μάλλον παρά της νόσου. Η εξατομίκευση είναι μία σημαντική ιδέα που εισήγαγε ο Χάνεμαν και η οποία διαφοροποιεί την ομοιοπαθητική από την επίσημη ιατρική.
• Το φάρμακο που ενδείκνυται πρέπει να ταιριάζει με όλα τα επί μέρους συμπτώματα του ασθενούς και όχι μόνο με τη νόσο.
• Η αναγκαία ποσότητα του φαρμάκου που χρειάζεται για να επιτευχθεί μία θεραπεία είναι απειροελάχιστη, εφόσον έχει βρεθεί το σωστό φάρμακο.
• Τα συμπτώματα της νόσου, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της θεραπείας, εξαφανίζονται με την αντίστροφη φορά της εμφάνισής τους.

Ακολούθησε το εξάτομο έργο «Καθαρή Ιατρική Ύλη» («Materia Medica Pura», 1811 και 1827), που αποτελούσε έναν κατάλογο ομοιοπαθητικών φαρμάκων με τις επιδράσεις τής χρήσης τους σε υγιή άτομα.

Αντιμετωπίζοντας την εχθρότητα των φαρμακοποιών, ο Σάμουελ Χάνεμαν αναγκάστηκε, το 1821, να εγκαταλείψει τη Λειψία, όπου ζούσε από το 1789. Στη συνέχεια έζησε στο Κέτεν κι ύστερα από 14 χρόνια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου άσκησε με μεγάλη επιτυχία την ιατρική, έως τον θάνατό του, που επισυνέβη στις 2 Ιουλίου 1843.