Πομπηία, τα απομεινάρια μιας πόλης
Παρασκευή πρωί αναχωρήσαμε από την πολύβουη Νάπολη για να ανακαλύψουμε την άλλη πλευρά του Βεζούβιου. Εκεί όπου θάφτηκαν μεγάλες πόλεις του αρχαίου κόσμου όπως το λιγότερο γνωστό Ερκουλάνουμ (η αρχαία Ηράκλεια) κι η φημισμένη Πομπηία.
Διασχίζοντας ανατολικά τον θεόρατο όγκο του ηφαιστείου, προσπαθούσα να φανταστώ τις σκηνές Αποκάλυψης που εκτυλίχθηκαν στην ευρύτερη περιοχή με την ισχυρή έκρηξη του 79 μ.Χ. Από τον όγκο του ηφαιστείου επιχείρησα να υπολογίσω το μεγάλο ύψος που πήρε ο καπνός αλλά και την μεγάλη ακτή περιμετρικά του ηφαιστείου όπου έβρεξε στάχτη και πέτρες.
Μέχρι την έκρηξη του ηφαιστείου, οι κάτοικοι το θεωρούσαν ως ένα απλό βουνό και καλλιεργούσαν άφοβα τα αμπέλια τους στις πλαγιές του. Η αλήθεια είναι πως η βλάστηση γύρω από το ηφαίστειο είναι εκπληκτική. Είναι από τα λίγα μέρη που έχω συναντήσει τόσο πυκνή βλάστηση αλλά και τόσο βαθύ πράσινο. Πραγματική απόλαυση να θαυμάζει κανείς το ηφαίστειο και το όργιο της βλάστησης γύρω του. Επίσης είναι εντυπωσιακό πως παρ` όλο το φόβο που υπάρχει για μία επερχόμενη έκρηξη, κάτι το οποίο παρακολουθείται στενά από ειδικούς γεωλόγους, η περιοχή είναι πυκνοκατοικημένη και με έντονη ζωή.
Την ίδια έντονη ζωή είχε κι η Πομπηία εκείνα τα χρόνια της καταστροφής. Πόλη πλουσίων κατοίκων που είχαν χτίσει τις επαύλεις τους κοντά στους αμπελώνες του Βεζούβιου. Η χλιδή εκείνης της περιόδου διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Σπίτια με εσωτερικούς κήπους, μεγάλα δωμάτια και σπουδαία έργα τέχνης.
Η φύση είχε προειδοποιήσει για την επερχόμενη καταστροφή με έναν ισχυρό σεισμό το 62 μ.Χ. Κανείς όμως δεν περίμενε πως θα ακολουθήσει η τραγική μέρα του 79 μ.Χ. όταν ο Βεζούβιος εξερράγη, θάβοντας όλες τις πόλεις κάτω από τόνους στάχτης. Στα πρώτα λεπτά της έκρηξης η στάχτη μαζί με κομμάτια ελαφρόπετρας και λοιπών πετρωμάτων, είχε φτάσει στα 3 μέτρα ύψος. Στις σημερινές ανασκαφές διαπιστώνεται πως η επιχωμάτωση είχε φτάσει στα 7 με 8 μέτρα. Απ` αυτά καταπλακώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι πέθαναν από ασφυξία.
Η ύπαρξη της πόλης ξεχάστηκε για πολλούς αιώνες, μέχρι που ανακαλύφθηκε τυχαία το 1592 κατά τη διάρκεια έργων κατασκευής υπόγειου υδραγωγείου. Έκτοτε ξεκίνησαν οι ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή. Και να που η καταστροφή που επέφερε η φύση διατήρησε σε άριστη κατάσταση πολλές από τις επαύλεις, τις τοιχογραφίες που διακοσμούσαν τους εσωτερικούς χώρους και τους θησαυρούς των ιδιοκτητών τους. Παράλληλα όμως διατήρησε και την μακάβρια στιγμή των χιλιάδων θανάτων, μ` αποτέλεσμα να παρατηρούμε σήμερα τη διατηρημένη μορφή πολλών ανθρώπων, στη στάση που τους βρήκε η καταστροφή.
Περιπλανώμενοι σήμερα στα απομεινάρια μιας αρχαίας πόλης μπορούμε να αφουγκραστούμε την καθημερινότητα των κατοίκων εκείνης της εποχής. Η Πομπηία εντυπωσιάζει τόσο για τα δημόσια κτίριά της όσο και για τις επαύλεις των πλουσίων εκείνης της εποχής.
Το πρώτο μέρος που συναντάμε μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο είναι το Φόρουμ (02:57-03:30). Μία ορθογώνια πλακόστρωτη περιοχή, το κέντρο της πόλης, χτισμένο στο ψηλότερο σημείο. Εκεί βρίσκονται τα δικαστήρια και οι ναοί του Δία, του Απόλλωνα, της Τύχης και το Ιερό των Λαρήτων. Στην περιοχή αυτή υπήρχε κι ο Ναός της Αφροδίτης, η οποία ήταν προστάτιδα της πόλης. Ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές στον σεισμό του 62 μ.Χ. και καταστράφηκε ολοσχερώς με την έκρηξη του Βεζούβιου. Μόνο συμβολική ειρωνεία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτό το γεγονός.
Η πόλη επίσης είχε δύο θέατρα (02:02-02:11), ένα μεγάλο κι ένα μικρό. Το μεγάλο έχει ανακαινιστεί και χρησιμοποιείται σήμερα για εκδηλώσεις. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η παλαίστρα (01:52-02:01) ενώ στην άκρη της πόλης συναντάμε το Αμφιθέατρο (01:12-01:51), όπου πραγματοποιήθηκε και κινηματογραφήθηκε η θρυλική συναυλία των Pink Floyd. Μόνο αν σταθεί κανείς στο κέντρο της Αρένας θα καταλάβει τόσο την ακουστική του χώρου όσο και το πάθος του αγαπημένου μου συγκροτήματος να παίξει εκεί μέσα. Σήμερα στους εσωτερικούς χώρους του Αμφιθεάτρου υπάρχει ένα λιτό κι αξιοπρεπέστατο μουσείο για αυτήν την ιστορική συναυλία. Τόπος συγκίνησης και λατρείας όσον αφορά εμένα.
Πέρα όμως από τα δημόσια κτίρια, η πόλη είναι πλούσια κι από ιδιωτικές επαύλεις με γνωστότερες την Οικία του Φαύνου, η οποία πήρε το όνομά της από τον υπέροχο μπρούτζινο άγαλμα του Φαύνου (03:32) που έχει στην αυλή αλλά και για το διάσημο ψηφιδωτό της μάχης του Μ. Αλεξάνδρου. Επίσης η οικία του Τραγικού Ποιητή είναι πασίγνωστη για το εκπληκτικό ψηφιδωτό της εισόδου, όπου παρουσιάζει έναν σκύλο έχοντας από κάτω την επιγραφή “Προσοχή σκύλος”. Η οικία των Χρυσών Ερώτων έχει εκπληκτικές τοιχογραφίες με μικρούς έρωτες, τους “αμορίνι” (04:33-04:47). Εκπληκτικές τοιχογραφίες όμως συναντήσαμε και στην Οικία του Μενάνδρου. Η λίστα των σπιτιών που αξίζει να επισκεφθεί ο κόσμος είναι μεγάλη κι ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί αφού υπάρχουν ακόμα θαμμένα μεγάλα σημεία της πόλης. Σίγουρα οι μελλοντικές ανασκαφές θα μας αποκαλύψουν κι άλλους θησαυρούς. Ένας επιπλέον λόγος για να επισκεφθεί κανείς για δεύτερη φορά τον αρχαιολογικό αυτόν τόπο.
Ένα ακόμη στοιχείο που μ` εντυπωσίασε στην Πομπηία είναι τα διάσπαρτα μπρούτζινα αγάλματα που έχουν τοποθετηθεί σε όλη την έκταση της αρχαίας πόλης. Τεράστιες προτομές, κένταυροι πάνω σε υπερυψωμένες βάσεις κι έκπτωτοι άγγελοι, δένουν αρμονικά το παρελθόν με το σήμερα. Επιστρέφοντας στην Αθήνα έμαθα πως είναι μία περιοδική έκθεση που ξεκίνησε την Άνοιξη του 2016 (και θα ολοκληρωνόταν τον Ιανουάριο του 2017) του Γερμανού γλύπτη Igor Mitoraj. Αντίστοιχα έργα του είχα συναντήσει στην Ρώμη το 2012 και μου είχαν πραγματικά κινήσει την περιέργεια και το ενδιαφέρον.
Σκοπός της έκθεσης είναι να δείξει την μοναδική αντιπαράθεση της ευθραυστότητας με την εξουσία. Η σκέψη αυτή ταιριάζει απόλυτα στο μότο του καλλιτέχνη απέναντι στη μαγευτική τελειότητα και την αλλοιωμένη ατέλεια. Έναν έκπτωτο άγγελο του καλλιτέχνη συναντήσαμε και στην Κοιλάδα των Ναών, όπου είχε κάνει παρόμοια έκθεση το 2011.
Μου άρεσε πολύ το πάντρεμα του παρελθόντος με τον παρόν μέσα από μία έκθεση ουσιώδης και σπάνιας καλλιτεχνικής σημασίας. Με έξυπνο τρόπο οι Ιταλοί κατάφεραν να μετατρέψουν έναν αρχαιολογικό χώρο μεγάλης ιστορικής αξίας (μνημείο Unesco) σε μία όμορφη υπαίθρια γκαλερί σύγχρονων γλυπτών. Καμία σχέση δηλαδή με τους λάτρεις της δηθενιάς που εκπέμπει η πλειοψηφία των σύγχρονων καλλιτεχνών (π.χ. documenta) και των οίκων μόδας που ήθελαν να κάνουν πασαρέλα τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.
Το όνειρό μου να επισκεφθώ την Πομπηία και να περιπλανηθώ σ` αυτήν με φόντο τον Βεζούβιο, εκπληρώθηκε. Τώρα θέλω να την επισκεφθώ ξανά για να βολτάρω στους αρχαίους της δρόμους, έχοντας στα αυτιά μου μελωδίες απ` ολόκληρη την δισκογραφία των Pink Floyd. Να ζήσω μία μέρα γεμάτη ιστορία, τέχνη και μουσική πανδαισία.
