Πώς να διδάξουμε στα παιδιά 20 αξίες της ζωής
Κάθε χρόνο η νέα σχολική χρονιά ξεκινάει γεμάτη σκέψεις, όνειρα, προσδοκίες.
Ανάμεσα στις πολλές εκδόσεις που κυκλοφορούν σχετικά με τη σωστή διαπαιδαγώγηση των νηπίων ξεχωρίζουμε ένα βιβλίο που μιλάει για τις είκοσι πιο σημαντικές αξίες της ζωής μας.
Αλήθεια αν σας ζητούσε κάποιος να επιλέξετε ποιες θα ήταν οι πιο σημαντικές αξίες στη ζωή σας; Ο σεβασμός; Η τιμιότητα; Η ειλικρίνεια; Η γενναιοδωρία; Η αγάπη;
Ο ισπανός συγγραφέας, πανεπιστημιακός και παιδαγωγός Εστέβε Πουχόλ Ι Πονς είχε την εξαιρετική ιδέα να συγκεντρώσει τις πιο σημαντικές από τις αρετές που είναι απαραίτητες για την ομαλή μας συνύπαρξη –ας μην ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος είναι φύσει κοινωνικό όν– σε ένα βιβλίο και να τις παρουσιάσει στο περίφημο Δέντρο των Αξιών. Το Δέντρο αυτό φανερώνει με τον πιο άμεσο τρόπο το πώς οι αξίες μας συνδέονται και αλληλοσυμπληρώνονται για να μας οδηγήσουν στην αρμονική συμβίωση, δηλαδή στην Ειρήνη.
Στον κορμό του Δέντρου βρίσκεται μια αξία πολύτιμη για όλες τις υπόλοιπες: Ο σεβασμός. Δίχως σεβασμό προς το συνάνθρωπό μας, τίποτε καλό δεν μπορεί να γίνει, καμιά άλλη αξία δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Σύμφωνα με το συγγραφέα, η λέξη “σέβομαι” έρχεται από το λατινικό «respectare» που σημαίνει «κοιτάζω γύρω μου». Κοιτάζω γύρω μου λοιπόν και βλέπω ότι δεν είμαι μόνος μου σε αυτόν τον κόσμο. Από αυτή τη μεγάλη αλήθεια πηγάζουν όλες οι υπόλοιπες αξίες της ανθρώπινης συνύπαρξης για να καταλήξουν στην κορυφή του δέντρου, στη χαρά, την αγάπη και τελικά στην ειρήνη.
Υπάρχουν ακόμα τρεις αξίες που βρίσκονται κοντά στον κορμό του δέντρου και χαρίζουν ισορροπία σε όλες τις υπόλοιπες: η υπομονή, η σταθερότητα και η σύνεση. Τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς υπομονή, επιμονή, πίστη και σύνεση, αυτό το ισορροπημένο μείγμα εμπειρίας, εξυπνάδα και κοινής λογικής. Οι τρεις αυτές αρετές είναι επίσης πολύ σημαντικές επειδή όταν λείπουν οποιαδήποτε αξία χάνει την «αξία» της και μετατρέπεται σε μια καρικατούρα.
Στο πρώτο μεγάλο κλαδί του δέντρου η ατομική υπευθυνότητα οδηγεί μέσω της ευγένειας, της πειθαρχίας και της καλοσύνης στην αρμονική συμβίωση. Το άλλο μεγάλο κλαδί αφορά την ελευθερία, την τιμιότητα και τη δικαιοσύνη που οδηγούν στην ειρηνική συνύπαρξη. Στο τρίτο κλαδί του Δέντρου των Αξιών βρίσκεται η συνεργασία και περιλαμβάνει αξίες όπως η ειλικρίνεια, η εμπιστοσύνη, ο διάλογος, η ανεκτικότητα. Το τελευταίο μεγάλο κλαδί είναι το πιο «ανθρώπινο», με αξίες όπως η συμπόνια και η γενναιοδωρία που είναι οι βάσεις για τη φιλία και την αγάπη.
Σκεφτείτε τώρα πόσο πιο όμορφος θα ήταν κόσμος μας, αν όλες αυτές οι ανθρώπινες αξίες γινόντουσαν κτήμα μας από την παιδική ηλικία, όπως ακριβώς η γραφή και η ανάγνωση.
Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο σε μια αξία. Ο συγγραφέας, ξεχωριστός δάσκαλος στην πατρίδα του την Ισπανία, αφηγείται πασίγνωστες ιστορίες και παραμύθια και δίνει κατευθύνσεις για το πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτές τις άλλοτε απλές άλλοτε πιο σύνθετες έννοιες στα παιδιά. Ένας καλός τρόπος είναι μέσα από τις αντιθέσεις. Δίνοντας τις αντίθετες έννοιες, το παιδί καταλαβαίνει καλύτερα τις παραπλανητικές σημασίες αλλά και τα όρια της κάθε αξίας. Για παράδειγμα, τι λένε τα υπεύθυνα άτομα; Τι λένε τα ανεύθυνα άτομα; Ποια είναι τα όρια της ευγένειας; Ποια της υποκρισίας; Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου προτείνονται θέματα και αφορμές για συζήτηση, ενώ μια ολόκληρη ενότητα είναι αφιερωμένη στις δραστηριότητες, σύμφωνα με τη γνωστή παιδαγωγική ρήση «αν μου πεις κάτι, θα το ξεχάσω· αν μου διδάξεις κάτι, θα το θυμάμαι· αν με αφήσεις να ασχοληθώ μαζί του, τότε θα το μάθω για πάντα. Οι δραστηριότητες είναι χωρισμένες ανάλογα με την ηλικία του παιδιού (μέχρι τα 7 και μέχρι τα 12) και μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα στην απλή καθημερινή ζωή της οικογένειας.
Το βιβλίο «20 αξίες της ζωής» είναι ένα εργαλείο διαπαιδαγώγησης. Η σειρά προτεραιότητας των αξιών δεν έχει καμιά σημασία. Ακόμη και η ίδια η επιλογή εμπεριέχει την έννοια της απόρριψης. Μπορεί κάποιες αξίες να είναι περισσότερο ή λιγότερο σημαντικές για κάποιον αλλά, όπως θα δείτε, οι ανθρώπινες αξίες πλέκονται μεταξύ τους και καμιά φορά είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς την μια από την άλλη καθώς αλληλοσυμπληρώνονται. Πώς θα ήταν η ειρήνη χωρίς την ανεκτικότητα ή το διάλογο; Πώς θα ήταν η κοινωνικότητα χωρίς τον σεβασμό; Υπάρχει φιλία χωρίς σεβασμό και ειλικρίνεια;
Το «20 αξίες της ζωής» είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται πολύ ευχάριστα και από τους μεγάλους. Σελίδες που έρχονται να μας υπενθυμίσουν όλες εκείνες τις αρετές που μπορεί να έχουμε ξεχάσει με τα χρόνια που περνούν και με όλα όσα βλέπουμε να συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας.
Οι 20 αξίες της ζωής είναι οι παρακάτω:
Σεβασμός, υπομονή, σταθερότητα, σύνεση, κοινωνικότητα, υπευθυνότητα, ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη, διάλογος, ανεκτικότητα, δημιουργικότητα, συνεργασία, συμπόνια, γενναιοδωρία, φιλία, ελευθερία, δικαιοσύνη, ειρήνη.
