Τα 10 στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο πλανήτης βρίσκεται σε φάση έκτακτης ανάγκης

Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η δημοσίευση της έκτης έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), υπογραμμίζει τις δραστικές – και σε ορισμένες περιπτώσεις μη αναστρέψιμες – αλλαγές που οι άνθρωποι έχουν προκαλέσει στο κλίμα.

Η έκτη έκθεση της IPCC δεν μασάει τα λόγια της όταν περιγράφει τον καταστροφικό αντίκτυπο που έχουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στον πλανήτη. «Είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν θερμάνει την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς και τη γη», γράφει η εναρκτήρια περίληψη της έκθεσης – ορόσημο.

Η έκθεση περιγράφει τα τελευταία ευρήματα της επιστήμης για την κλιματική αλλαγή και τι μπορούμε να περιμένουμε να συμβεί τις επόμενες δεκαετίες και αιώνες. Εν ολίγοις, τα νέα δεν είναι καλά. Χωρίς πολύ σημαντικές μειώσεις εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, τις επόμενες δεκαετίες οι θερμοκρασίες της παγκόσμιας επιφάνειας θα υπερβούν το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου (C), που καθορίστηκε στη συμφωνία του Παρισιού το 2015. Ακόμη και αν περιορίσουμε τις εκπομπές, η στάθμη της θάλασσας σχεδόν σίγουρα θα συνεχίσει να ανέρχεται σε αυτόν τον αιώνα και μπορεί να συνεχίσει την άνοδο για αιώνες ή χιλιετίες πέρα από αυτό. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα – ιδιαίτερα οι καύσωνες και οι ισχυρές νεροποντές – έχουν γίνει πιο συχνά από το 1950 και θα γίνουν ακόμη πιο συχνά και πιο έντονα καθώς αυξάνονται οι παγκόσμιες θερμοκρασίες.

Το μήνυμα δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερο: πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, τώρα. Αν δεν λάβουμε σοβαρά μέτρα για να σταματήσουμε τις εκπομπές, αντιμετωπίζουμε μια Γη που θα είναι ακόμη πιο ζεστή, θα μαστίζεται από πιο ακραίες καιρικές συνθήκες και θα είναι λιγότερο φιλόξενη από τον ήδη θερμαινόμενο πλανήτη που έχουμε σήμερα. Παρακάτω είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το πού βρισκόμαστε με την κλιματική κρίση.

1. Υπάρχει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρά μας από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία.

Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2021, αισθητήρες στο αστεροσκοπείο Mauna Loa στη Χαβάη – το οποίο παρακολουθεί την ατμοσφαιρική συγκέντρωση CO2 της Γης από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 – εντόπισε συγκεντρώσεις CO2 άνω των 417 μερών ανά εκατομμύριο (ppm). Τα επίπεδα πριν από τη βιομηχανική εποχή ήταν 278 ppm, πράγμα που σημαίνει ότι βρισκόμαστε στα μισά του δρόμου προκειμένου να διπλασιάσουμε την  συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα σε σύγκριση με την περίοδο μεταξύ 1750 και 1800.

Οι συγκεντρώσεις CO2 αυξομειώνονται ανάλογα με τις εποχές, με την ετήσια συγκέντρωση CO2 για το 2021 να προβλέπεται ότι θα είναι 416,3 ppm, ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη μια μικρή πτώση των εκπομπών το 2020 λόγω της πανδημίας. Η τελευταία φορά που η ατμόσφαιρα της Γης περιείχε τόσο πολύ CO2 ήταν πριν από περισσότερα από τρία εκατομμύρια χρόνια, όταν τα επίπεδα της θάλασσας ήταν αρκετά μέτρα υψηλότερα και τα δέντρα ευδοκιμούσαν στο Νότιο Πόλο.

2. Βρισκόμαστε στο δρόμο για την υπέρβαση της ανόδου της θερμοκρασίας άνω των 1,5 βαθμών C.

Το 2015, τα κράτη πίσω από τη συμφωνία του Παρισιού έθεσαν έναν φιλόδοξο στόχο να διατηρήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 1,5 βαθμούς C. Η τελευταία έκθεση IPCC αναφέρει πόσο δύσκολο θα είναι για τον κόσμο να παραμείνει κάτω από αυτό το όριο, εκτός εάν μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές στο άμεσο μέλλον. Η έκθεση παρουσιάζει πέντε διαφορετικά μελλοντικά σενάρια εκπομπών – από πολύ υψηλές έως πολύ χαμηλές εκπομπές – και σε κάθε σενάριο η επιφάνεια της γης, σε παγκόσμια βάση, αναμένεται να αυξήσει την θερμοκρασία της τουλάχιστον κατά 1,5 βαθμούς C.

Από τα σενάρια εκπομπών που διαμορφώθηκαν, μόνο το πολύ χαμηλό σενάριο εκπομπών εκτιμούσε ότι ο κόσμος θα έβλεπε λιγότερο από 1,5 βαθμούς C θέρμανσης μέχρι το τέλος του εικοστού πρώτου αιώνα. Σε αυτό το σενάριο, οι θερμοκρασίες είναι πιθανό να ξεπεράσουν τους 1,5 βαθμούς C θέρμανσης μεταξύ 2041 και 2060, πριν επιστρέψουν στους 1,4 βαθμούς C μέχρι το τέλος του αιώνα. Αυτό το σενάριο θα απαιτούσε από τον κόσμο να μειώσει δραστικά τις εκπομπές του σχεδόν αμέσως. Με βάση τις τρέχουσες εκπομπές, ο κόσμος είναι πιθανό να βιώσει άνοδο θερμοκρασίας μεταξύ 2.7 και 3.1 βαθμών C μέχρι το 2100.

3. Ο υπολειπόμενος προϋπολογισμός μας για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, είναι μικροσκοπικός

Στον πυρήνα της, η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικά απλή στην κατανόηση. Όσο περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα – και άλλα αέρια θερμοκηπίου – βάζουμε στην ατμόσφαιρα, τόσο υψηλότερες θα είναι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες. Μεταξύ 1850 και 2019, οι άνθρωποι απελευθέρωσαν περίπου 2.390 γιγατόνους CO2 στην ατμόσφαιρα. Ένας γιγατόνος ισοδυναμεί με ένα δισεκατομμύριο μετρικούς τόνους, και αυτό είναι πολύ διοξείδιο του άνθρακα. Μέχρι στιγμής, αυτές οι εκπομπές έχουν οδηγήσει σε 1.07 βαθμούς C θέρμανσης σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Για να έχουμε 50% πιθανότητες να μείνουμε κάτω από 1,5 βαθμούς C αύξησης της θερμοκρασίας, θα πρέπει να απελευθερώσουμε επιπλέον μόνο 500 γιγατόνους CO2 στην ατμόσφαιρα – και αυτό περιλαμβάνει εκπομπές από τις αρχές του 2020. Το 2019 εκπέμψαμε   πάνω από 36 γιγατόνους CO2, και καθώς οι εκπομπές δεν έχουν ακόμη κορυφωθεί, φαίνεται εξαιρετικά πιθανό ότι ο κόσμος τελικά θα ξεπεράσει αυτόν τον προϋπολογισμό άνθρακα.

Η ίδια λογική ισχύει και για άλλα όρια θερμοκρασίας. Για να έχουμε 50/50 πιθανότητες να διατηρήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας κάτω από δύο βαθμούς C, πρέπει να εκπέμψουμε λιγότερους από 1.350 γιγατόνους διοξειδίου του άνθρακα.

4. Τα ακραία φαινόμενα υψηλών θερμοκρασιών έγιναν πιο συχνά και πιο σοβαρά

Χρειάζεται μόνο να σκεφτεί κανείς τις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές στην Αυστραλία, την Καλιφόρνια ή τη νότια Ευρώπη, περιλαμβανομένης της χώρας μας, για να δει ότι η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε πιο συχνά και πιο έντονα καιρικά φαινόμενα καύσωνα. Το είδος της ακραίας θερμικής εκδήλωσης που θα είχε συμβεί μόνο μία φορά κάθε δέκα χρόνια μεταξύ 1850 και 1900, τώρα πιθανότατα συμβαίνει 2,8 φορές κάθε δέκα χρόνια και είναι πιθανό να συμβεί 4,1 φορές κάθε δέκα χρόνια σε έναν κόσμο που θα βιώνει 1,5 βαθμούς C μελλοντικής θέρμανσης. Το ίδιο ισχύει για γεγονότα που συμβαίνουν μία φορά κάθε 50 χρόνια. Είναι πλέον 4,8 φορές πιο πιθανό να εμφανιστούν σε 50 χρόνια, και σε έναν κόσμο μετά την άνοδο της θερμοκρασίας κατά 1.5 βαθμούς C, θα είναι 8,6 φορές κάθε 50 χρόνια.

Οι έντονες  βροχοπτώσεις είναι επίσης συχνότερες λόγω της κλιματικής αλλαγής. Το είδος της μεγάλης νεροποντής μιας ημέρας που πριν από 150 χρόνια θα είχε συμβεί μόνο μία φορά κάθε δέκα χρόνια, τώρα συμβαίνει 1,3 φορές κάθε δέκα χρόνια. Σε έναν κόσμο που θα θερμανθεί κατά 1,5 βαθμούς C, αυτό θα φτάσει έως και 1,5 φορές περισσότερο. Και, καθώς αυξάνεται η συχνότητα, αυξάνεται και η σοβαρότητα – μπορούμε να περιμένουμε ότι αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι πιο ζεστά και υγρά από αυτά που συνέβησαν μέχρι τώρα.

5. Οι άνθρωποι έχουν ήδη προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,07 βαθμούς C.

Η έκθεση IPCC υπολογίζει ότι οι θερμοκρασίες της παγκόσμιας επιφάνειας είναι τώρα 1,07 βαθμούς C υψηλότερες από ότι ήταν μεταξύ 1850 – 1900. Από το 1970, οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της γης  αυξήθηκαν ταχύτερα από οποιαδήποτε περίοδο 50 ετών τα τελευταία 2.000 χρόνια και αυτό ήταν ιδιαίτερα έντονο τα τελευταία χρόνια, με το 2016-2020 να είναι η πιο καυτή πενταετία που έχει καταγραφεί από τουλάχιστον το 1850 και μετά. Σε περίπτωση που υπήρχε οποιαδήποτε αμφιβολία, η έκθεση IPCC καθιστά σαφές ότι ο κύριος παράγοντας αυτών των αλλαγών στη θερμοκρασία είναι τα αέρια του θερμοκηπίου που απελευθερώνονται από τον άνθρωπο.

6. Η στάθμη της της θάλασσας ανέρχεται σήμερα πιο γρήγορα από ποτέ

Το λιώσιμο των πάγων και των παγετώνων, σε συνδυασμό με την θέρμανση των ωκεανών, οδηγεί σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Από το 1900, η στάθμη της θάλασσας ανήλθε  ταχύτερα από κάθε προηγούμενο αιώνα τουλάχιστον τα τελευταία 3.000 χρόνια και αυτό πρόκειται να συνεχιστεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Επειδή οι ωκεανοί χρειάζονται πολύ χρόνο για να ζεσταθούν (και το αντίστροφο), ένα μεγάλο μέρος της ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχει ήδη κλειδώσει. Εάν η υπερθέρμανση περιοριστεί στους 1,5 βαθμούς C, τα επόμενα 2.000 χρόνια η μέση παγκόσμια στάθμη της θάλασσας θα ανέλθει δύο με τρία μέτρα πάνω από τα τρέχοντα επίπεδα. Εάν η θέρμανση φτάσει στους 2 βαθμούς C, η άνοδος θα είναι μεταξύ δύο και έξι μέτρων πάνω από τα τρέχοντα επίπεδα.

7. Ο πάγος μειώνεται γρήγορα

Οι θερμοκρασίες στην Αρκτική αυξάνονται ταχύτερα από σχεδόν οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη. Μεταξύ 2011 και 2020, ο ετήσιος θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής έφτασε στα χαμηλότερα επίπεδα από τουλάχιστον το 1850 και στα τέλη του καλοκαιριού ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής ήταν μικρότερος από οποιαδήποτε άλλη φορά τα τελευταία 1.000 χρόνια. Σύμφωνα με όλα τα μελλοντικά σενάρια εκπομπών στην έκθεση IPCC, ο ελάχιστος θαλάσσιος πάγος θα πέσει κάτω από ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα τουλάχιστον μία φορά πριν από το 2050 – καθιστώντας την περιοχή σχεδόν απαλλαγμένη από θαλάσσιο πάγο εντελώς. Αυτό το επίπεδο είναι περίπου το 15% του μέσου θαλάσσιου πάγου Σεπτεμβρίου που παρατηρήθηκε μεταξύ 1979 και 1988.

8. Τα δύο τρίτα των ακραίων καιρικών φαινομένων τα τελευταία 20 χρόνια επηρεάστηκαν από ανθρώπινες δραστηριότητες

Ο αριθμός των πλημμυρών και των ισχυρών βροχών τετραπλασιάστηκε από το 1980 και διπλασιάστηκε από το 2004. Οι ακραίες θερμοκρασίες, οι ξηρασίες και οι πυρκαγιές έχουν επίσης υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 40 χρόνια. Ενώ κανένα ακραίο καιρικό φαινόμενο δεν οφείλεται ποτέ σε μια μόνο αιτία, οι επιστήμονες του κλίματος διερευνούν όλο και περισσότερο τα ανθρώπινα αποτυπώματα σε πλημμύρες, καύσωνες, ξηρασίες και καταιγίδες. Το Carbon Brief, ένας ιστότοπος που έχει έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο και καλύπτει την επιστήμη του κλίματος, συγκέντρωσε δεδομένα από 230 μελέτες σχετικά με την «αιτιολόγηση  ακραίων γεγονότων» και διαπίστωσε ότι το 68% όλων των ακραίων καιρικών φαινομένων που μελετήθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια έγιναν πιο πιθανά ή πιο σοβαρά από την κλιματική αλλαγή που προήλθε από ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι καύσωνες αντιπροσωπεύουν το 43% τέτοιων γεγονότων, οι ξηρασίες το 17% και οι έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες το 16%.

9. Ο δάγκειος πυρετός μπορεί να εξαπλωθεί σε μεγάλο μέρος των νοτιοανατολικών πολιτειών των ΗΠΑ έως το 2050

Ο ιός που προκαλεί τον δάγκειο πυρετό είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος ιός που μεταδίδεται από τα κουνούπια, στον κόσμο. Ευθύνεται για περίπου 10.000 θανάτους και επηρεάζει περίπου 100 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως. Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται παγκοσμίως, τα κουνούπια Aedes aegypti που μεταφέρουν τον ιό, θα μπορούσαν να ευδοκιμήσουν σε μέρη που προηγουμένως ήταν ακατάλληλα για αυτά και να επωφεληθούν από μικρότερες περιόδους επώασης. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, προειδοποίησε ότι σε έναν κόσμο που θερμαίνεται, ο δάγκειος πυρετός μπορεί να εξαπλωθεί στις ΗΠΑ, σε υψηλότερα υψόμετρα στο κεντρικό Μεξικό, στην ενδοχώρα της Αυστραλίας και σε μεγάλες παράκτιες πόλεις στην ανατολική Κίνα και την Ιαπωνία.

10.Οι μέσοι πληθυσμοί της άγριας ζωής έχουν μειωθεί κατά 60 % σε μόλις πάνω από 40 χρόνια

Ο μέσος αριθμός των σπονδυλωτών (θηλαστικά, ψάρια, πουλιά και ερπετά) μειώθηκε κατά 60% μεταξύ 1970 και 2014, σύμφωνα με τη διετή έκθεση Living Planet, που δημοσίευσε η Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου και το WWF. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο συνολικός πληθυσμός των ζώων έχει μειωθεί κατά 60%, καθώς η έκθεση συγκρίνει τη σχετική μείωση πληθυσμών διαφορετικών ζώων. Ας φανταστούμε όμως έναν πληθυσμό δέκα ρινόκερων όπου εννέα από αυτούς πέθαναν. Η μείωση του πληθυσμού είναι 90%.Το προσθέτουμε σε έναν πληθυσμό 1.000 σπουργιτιών όπου 100 από αυτά πέθαναν – μείωση 10%. Η μέση μείωση του πληθυσμού σε αυτές τις δύο ομάδες θα ήταν 50%,παρόλο που η απώλεια σε επιμέρους ζώα θα ήταν μόλις 10,08%.

Με όποιον τρόπο κι αν αθροίζει κανείς τους αριθμούς, η κλιματική αλλαγή είναι ένας σίγουρος παράγοντας. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, υποστηρίζει ότι η κλιματική αλλαγή παίζει έναν αυξανόμενο ρόλο στην προοδευτική εξαφάνιση των ειδών. Θεωρείται ότι είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παράγοντας απώλειας βιοποικιλότητας μετά από τις  αλλαγές στη χρήση της γης και της θάλασσας και την υπερεκμετάλλευση των πόρων. Ακόμη και σε σενάριο υπερθέρμανσης κάτω από δύο βαθμούς C, το 5% των ζωικών και φυτικών ειδών θα κινδυνεύσουν από εξαφάνιση. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε ακραία φαινόμενα θέρμανσης, η κάλυψή τους θα μπορούσε να μειωθεί σε μόλις 1% των σημερινών επιπέδων αν η αύξηση της θερμοκρασίας φτάσει τους δύο βαθμούς C.

Πηγή: WIRED UK

zougla.gr