Οι ελληνικές ρίζες του… μακαρονιού

Τα μακαρόνια, ο πρόγονος των ζυμαρικών, είχαν γεννήθηκαν, συμβολικά, στην Ελλάδα. Αυτή είναι η όγδοη από μια σειρά ιστοριών του Ελληνοϊταλού σεφ, Giorgio Pintzas Monzani, που αναζητά την προέλευση των ελληνικών τροφίμων και τον αντίκτυπο που είχαν καθώς εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο.

Η ανάλυση της προέλευσης ενός προϊόντος όπως τα ζυμαρικά και η αναζήτηση του σημείου προέλευσης του θα ήταν σχεδόν αδύνατο.

Είναι μια παραδοσιακή συνταγή σχεδόν σε κάθε πολιτισμό και λαό στον πλανήτη. Ακριβώς όπως το ψωμί, ξεκινά από μια ζύμη με τα αρχαιότερα συστατικά που έχουν παραχθεί και καταναλωθεί ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία.

Αντίθετα, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναζητήσουμε σημεία συνάντησης ή διαφορές ανάμεσα στις διάφορες κουλτούρες.

Όλοι τουλάχιστον μια φορά θα έχουν ακούσει την ιστορία της προέλευσης των ζυμαρικών στην Κίνα, η οποία λέει ότι το φαγητό έφτασε στην Ευρώπη μέσω του Δρόμου του Μεταξιού, που έφερε αυτό το προϊόν και τόσα άλλα στη Δύση.

Σίγουρα αυτή είναι μια θεωρία γεμάτη ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι η μεγάλη παράδοση ζυμαρικών των αρχαίων Κινέζων χρονολογείται πριν από τουλάχιστον 4.000 χρόνια.

Η κύρια διαφορά, ωστόσο, αντιπροσωπεύεται από την επιλογή των κύριων συστατικών στη ζύμη: στην πραγματικότητα, τα ζυμαρικά, και ιδιαίτερα τα μακαρόνια, ασιατικής προέλευσης παράγονταν με αλεύρια οσπρίων — ενώ στα εδάφη της Μεσογείου, η παρουσία δημητριακών χρησιμοποιείται ως βάση για ζυμαρικά.

Και μόνο η διαφορά στις πρώτες ύλες μας οδηγεί να χωρίσουμε τις δύο πραγματικότητες στις μελέτες για την προέλευση των ζυμαρικών.

Εδώ λαμβάνει χώρα η ελάχιστα γνωστή ιστορία του «maccheroni», σαν κοφτό μακαρονάκι, ενός αρχαίου όρου που χρησιμοποιείται για να αναφερθεί σε αυτή τη ζύμη, στη Μεσόγειο.

Αν και σήμερα στην Ιταλία ο εν λόγω όρος χρησιμοποιείται για να αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο είδος συνταγής, η ετυμολογική επιστήμη εξηγεί πώς υποδηλώνει στην πραγματικότητα κάθε είδος ζυμαρικών που παράγονται και καταναλώνονται.

Πώς προέκυψε, λοιπόν, ο όρος «maccheroni» και πού τον βρίσκουμε για πρώτη φορά;

Ευλογημένα ζυμαρικά

Η ίδια η ρίζα της λέξης προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «μακάρ» μακάριος δηλαδή «ευλογημένος», και «μακαρίτης» που χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει τον αποθανόντα. Ιστορικά αρχεία που σχετίζονται με ταφικές τελετές στην αρχαία Ελλάδα μας φέρνουν στοιχεία για ένα συγκεκριμένο φαγητό, συνήθως κριθάρι, που σερβίρεται κατά την κηδεία του νεκρού, για να αποτίσουν φόρο τιμής στο ταξίδι του στον Κάτω Κόσμο.

Αποτελούνταν από ένα μείγμα αλεύρων δημητριακών ανακατεμένο με νερό και κομμένο σε λεπτά κομμάτια, το οποίο μαγειρεύτηκε και συχνά σερβιρίστηκε με μέλι (ως σύμβολο της ζωής και της γλυκύτητας στη μετά θάνατον ζωή).

Η υπόθεση ότι το πέρασμα αυτού του παραδοσιακού στοιχείου, των ζυμαρικών, στη ρωμαϊκή κουλτούρα οδήγησε στη γέννηση μιας εξέχουσας γαστρονομικής ταυτότητας για αυτό το συστατικό είναι αρκετά συγκεκριμένη.

Επιπλέον, για να ενισχύσουμε αυτή την τελευταία θεωρία, ένα άλλο παράδειγμα προγονικών υδατανθράκων που υπάρχουν ήδη στην Ελλάδα, είναι αυτό της «Λαγανας» (lagana): λωρίδες φρέσκων ζυμαρικών που χρησιμοποιούνται κυρίως σε στρώσεις, με διάφορες γεμίσεις, ψημένες σε κατσαρόλα.

Αυτός ο όρος σας χτυπάει καθόλου το καμπανάκι; Σωστά, είναι λαζάνια — και αυτό είναι επίσης μια ετυμολογική ομοιότητα, καθώς τα λαζάνια προέρχονται ακριβώς από την ελληνική λέξη «Λαγάνα».

Ο ρωμαϊκός πολιτισμός με τον καιρό ανύψωσε την παράδοση των ζυμαρικών σε υψηλότερο επίπεδο, φέρνοντάς τα στη συνέχεια σε όλα τα πολλά κατακτημένα εδάφη του, μέχρι τα σύνορα της σημερινής κεντρικής Ευρώπης.

Για να εξηγήσουμε τη σημασία που αποκτά το πιάτο, μεταξύ των αυτοκρατορικών εδαφών, αρκεί να σκεφτούμε απλώς τη γέννηση των μύθων που συνδέονται με αυτό.

Ίσως το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ο θρύλος που βλέπει τον θεό Vulcan (τον Έλληνα Ήφαιστο), να κατασκευάζει μια συσκευή που κόβει τη ζύμη ζυμαρικών σε μακριές λωρίδες, σχηματίζοντας αυτό που ονομάζουμε μακαρόνια σήμερα, για τα θεϊκά συμπόσια των Ελλήνων θεών.

Για άλλη μια φορά, όπως έχουμε δει τόσες φορές, αναγνωρίζουμε πόσο πολύ κάθε καθημερινό στοιχείο που υπάρχει στα τραπέζια μας σήμερα περιέχει μέσα του ένα υπέροχο ταξίδι στο χρόνο και στο χώρο.

naftemporiki.gr