Οι Άθλιοι του Βίκτωρ Ουγκώ : Η κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα. Ο εγκληματίας το διαπράττει.

Βίκτωρ Ουγκώ…

Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός. Μια εξέχουσα προσωπικότητα και ο πλέον σημαντικός και προβεβλημένος εκπρόσωπος του κινήματος του γαλλικού ρομαντισμού.Τα έργα του σπουδαία με κορυφαίο “Οι Άθλιοι”. Και ποιός δεν έχει διαβάσει γι`αυτό το αριστούργημα και για τα βαθιά νοήματά του.

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα του 19ου αιώνα.

Μελετά το πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι ζωές των Γάλλων χαρακτήρων. Εστιάζει στις προσπάθειες ενός πρώην καταδίκου- Γιάννη Αγιάννη- ο οποίος προσπαθεί να επανεντάξει τον εαυτό του στην κοινωνία, καθώς και το πώς επιδρούν οι πράξεις του ήρωα για χάρη της κοινωνικής αναγνώρισης.

Εξετάζεται η φύση του καλού και του κακού, ο νόμος σε μια εκτεταμένη ιστορία, που περιλαμβάνει ποικίλα θέματα. Ανάμεσά τους είναι η ηθική, η φιλοσοφία, ο νόμος, η θρησκεία,

η ιστορία της Γαλλίας, η αρχιτεκτονική του Παρισιού, η πολιτική, ο έρωτας και η αγάπη μέσα στην οικογένεια.

Πηγή έμπνευσης για τον Ουγκώ, αποτέλεσε ένα υπαρκτό πρόσωπο, ο Ευγένιος Βιντόσκ, ο οποίος είχε ταυτόχρονα δύο ιδιότητες:του αστυνομικού και του εγκληματία

Ο ίδιος, θέλοντας να παρουσιάσει το βιβλίο του, γράφει στο οπισθόφυλλο:

“…`Οι Άθλιοι` γράφτηκαν για όλα τα έθνη. Δεν ξέρω αν θα διαβαστούν απ` όλους, όμως εγώ για όλους τούς έγραψα. (…) Όπου ο άνθρωπος ζει αμόρφωτος και απελπισμένος, όπου η γυναίκα πουλάει το κορμί της για μια μπουκιά ψωμί, όπου το παιδί υποφέρει από αγραμματοσύνη κι από έλλειψη παιδείας, το βιβλίο των “Αθλίων” χτυπά την πόρτα φωνάζοντας δυνατά:

-Ανοίξτε μου! Έρχομαι για σας!

Στο σκοτεινό σημείο όπου βρίσκεται ο σημερινός πολιτισμός, ο άθλιος ονομάζεται ΑΝΘΡΩΠΟΣ, που αγωνιά κάτω απ` όλα τα κλίματα και τα καθεστώτα, που στενάζει σ` όλες τις γλώσσες». (Βίκτωρ Ουγκό, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Βίκτωρ Ουγκώ πίστευε ότι:

“Η κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα. Ο εγκληματίας το διαπράττει.” και ίσως αυτή είναι και η κεντρική ιδέα του δημιουργήματός του.

Ας ξεκινήσουμε, όμως, την ιστορία από την αρχή…

Ο Γιάννης Αγιάννης, ένας πεινασμένος φτωχός σπάζει τη βιτρίνα ενός αρτοπωλείου για να κλέψει ψωμί, θέλοντας να ταΐσει την οικογένειά του που λιμοκτονούσε. Συλλαμβάνεται όμως για κλοπή και περνά δεκαεννέα χρόνια στα κάτεργα.

Μετά την αποφυλάκισή του, συναντά τον επίσκοπο Μυριήλ. Έναν φιλάνθρωπο και μεγαλόψυχο άνθρωπο που προσπαθεί να τον βοηθήσει να μετανοήσει και να τον εμψυχώσει να γίνει καλός. Καταφέρνει να αποκτήσει μια νέα ζωή, χάρη στον επίσκοπο Μυριήλ, καταστρέφει το αποφυλακιστήριό του και χρησιμοποιεί νέα ταυτότητα. Γίνεται δήμαρχος με το όνομα κύριος Μαγδαληνής. Εκεί ευημερεί προσφέροντας στο κοινωνικό σύνολο.

Εκείνη την περίοδο,γνωρίζει μια δυστυχισμένη γυναίκα. Είναι η ετοιμοθάνατη Φαντίνα η οποία απολύθηκε από το εργοστάσιό του όταν έγινε γνωστό ότι έχει εξώγαμο παιδί. Μετά από αυτό, η πορνεία ήταν μονόδρομος για εκείνη. Πριν πεθάνει παρακαλά τον Γιάννη Αγιάννη να φροντίσει για την κόρη της. Τη μικρή Τιτίκα.

Εκείνος, αναλαμβάνει να την μεγαλώσει σαν παιδί του, έχοντας ήδη καταφύγει στο Παρίσι. Το κορίτσι μεγαλώνει, γνωρίζει κι ερωτεύεται τον Μάριο- γιο στρατηγού του Ναπολέοντα που σκοτώθηκε στο Βατερλό.

Ο έρωτας του ζευγαριού έχει αίσιο τέλος. Στο μεσοδιάστημα, όμως, μεσολαβούν εξεγέρσεις, θάνατοι, χωρισμοί και επανασυνδέσεις, προδοσίες και διασώσεις.

Ο Γιάννης Αγιάννης μέχρι το τέλος της ζωής του έχει πετύχει κάτι σημαντικό :εξιλεώνεται για το παρελθόν του και πεθάνει ευτυχισμένος στα χέρια των παιδιών του.

Το μυθιστόρημα χωρίζεται σε πέντε μέρη – πέντε βιβλία- τα οποία με τη σειρά τους χωρίζονται σε κεφάλαια. Το βιβλίο, στο σύνολο του, ξεπερνά τις χίλιες διακόσιες σελίδες στις πλήρεις εκδόσεις του και θεωρείται αρκετά μεγάλο για τα συνήθη δεδομένα.

Ανάμεσα στην πλοκή του έργου, ο Ουγκώ παρουσιάζει τις αντιλήψεις του σχετικά με τη θρησκεία, την πολιτική, την κοινωνία. Αναφέρεται σε θέματα που θα μπορούσαν ακόμα και να διαβαστούν αυτόνομα, όπως για το Βατερλό, ο μοναχισμός, τα χαμίνια του Παρισιού, η αργκό, οι Βουρβόνοι και η μεταπολίτευση του 1830, οι παρισινοί υπόνομοι.

Στην Ελλάδα, η διασκευή των Αθλίων αποτέλεσε το περιεχόμενο του πρώτου τεύχους των “Κλασικών εικονογραφημένων” που κυκλοφόρησε το 1951.

Απόσπασμα από το βιβλίο:

“…Οι βασιλικοί οίκοι θυμίζουν τις συκιές των Ινδιών, που κάθε κλαδί τους, όταν λυγίσει κι ακουμπήσει στο χώμα, πιάνει ρίζες και γίνεται συκιά κι αυτό. Έτσι κάθε κλάδος της δυναστείας μπορεί να γίνει κι αυτός δυναστεία, φτάνει να σκύψει ως το λαό.

Κι αυτή τη θεωρία οι επιτήδειοι την εφάρμοσαν το 1830. Σταμάτησε τότε στη μέση η επανάσταση. Μισή πρόοδος. Δεν ολοκληρώθηκε ως δίκαιο. Μα ο λόγος δεν ξέρει από ημίμετρα, όπως ο ήλιος δεν ξέρει το κερί.

Τις επαναστάσεις τις σταματούν στη μέση οι αστοί, που ενσαρκώνουν το ικανοποιημένο συμφέρον. Η χτεσινή όρεξη γίνεται σήμερα αφθονία και αύριο κορεσμός. …” (Απόσπασμα από το βιβλίο)