Νικολό Μακιαβέλι: Ο απλοϊκός λαός πάντα παρασύρεται από την εξωτερική εμφάνιση, και ο κόσμος αποτελείται κυρίως από απλοϊκούς

Νικολό Μακιαβέλι. Από τους σπουδαιότερους Ιταλούς διπλωμάτες, πολιτικούς, στοχαστέςκαι συγγραφείς.

Ο Μακιαβέλι ήταν πεπεισμένος ωςπρος την ένδεια της κλασικής φιλοσοφίας. Αρνήθηκε την αυθεντία στη φυσική τάξη, κάτι που σέβονταν οι αρχαίοι. Δεν πίστευε ότι υπάρχει καθολικός λόγος. Φανταζόταν  τους ανθρώπους χωρίς πίστη και χωρίς νόμο. “`Οποιος θεμελιώνει πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους.” γράφει στις διατριβές του.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον θεωρούν ως τον πατέρα της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης. `Αλλοι, πάλι, ταυτίζοντας το όνομά του με τη διαφθορά και τον αυταρχισμό, τον έχουν χαρακτηρίσει ως ένα κυνικό κτήνος. Πολλοί θεωρούν το όνομα του συνώνυμο με την πολιτική πανουργία. Αλλά αυτό μάλλον τον αδικεί. Ο Μακιαβέλι είχε πολύ καλή επίγνωση της ανθρώπινης ψυχής και του πως παρασύρεται εύκολα από το όραμα της εξουσίας. Ο Μακιαβέλι είδε απλώς χωρίς παρωπίδες το αδυσώπητο παιχνίδι της εξουσίας και η “διάγνωση” που έκανε είναι απλώς χωρίς παρωπίδες. Γι αυτό άλλωστε και ο “Ηγεμόνας” το ΄βιβλίο που τον έκανε διάσημο και με το οποίο έμεινε στην Ιστορία, διδάσκεται σε όλα τα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και σε όσους σπουδάζουν Διοίκηση Επιχειρήσεων.

Την εποχή που γεννήθηκε,  η Ιταλία ήταν διαιρεμένη σε ανταγωνιζόμενες πόλεις-κράτη. Ανάμεσά τους και η Ρώμη υπό τον Πάπα– η οποία αντιμετώπιζε τις συνεχείς επεμβάσεις των ισχυρότερων της Ευρώπης. Από νεαρή ηλικία ο Μακιαβέλι ένιωθε μια έντονη έλξη για την πολιτική. Του άρεσε να παρακολουθεί από κοντά τον ιερωμένο που ασκούσε μεγάλη επιρροή στην ζωή της Φλωρεντίας, τον Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα. Το 1498 ο Σαβοναρόλα εκτελέστηκε για την κριτική που άσκησε στον Πάπα Αλέξανδρο VI. Τότε ο Μακιαβέλι μπήκε στα κυβερνητικά κλιμάκια ως γραμματέας και σε σύντομο χρονικό διάστημα αναρριχήθηκε στην ιεραρχία.

Σπουδαιές διπλωματικές αποστολές του ανατέθηκαν. Για εκείνες ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη και συναντήθηκε με αρκετεές από τις κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες της εποχής του, όπως με τον Πάπα και το βασιλιά της Γαλλίας. Επιρρεάστηκε αρκετά στον τρόπο σκέψης από τον Καίσαρα Βοργία- έναν πανούργο και σκληρό άνθρωπο- από τους ηγέτες της παπικής πολιτείας.

Το 1512, οι Μέδικοι επανήλθαν στην εξουσία κι ανέτρεψαν το δημοκρατικό καθεστώς, με τη βοήθεια των ισπανικών στρατευμάτων. Ο Μακιαβέλι απολύθηκε, υπέστη βασανιστήρια και φυλακίστηκε για λίγο καιρό. Αποσύρθηκε στο μικρό κτήμα του μελετώντας κλασικούς συγγραφείς και ιστορία – κυρίως της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας- περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία για να επανέλθει στην πολιτική δράση.

Ο μοναδικός λόγος για τον οποίο καταπιάστηκε με τη συγγραφή ήταν επειδή ήλπιζε ότι τα βιβλία του θα τον βοηθούσαν να επανέλθει στην πολιτική σκηνή της Φλωρεντίας. Ο Μακιαβέλι δεν πέτυχε το σκοπό του, αλλά τουλάχιστον ένα από αυτά τα έργα ξεπέρασε κατά πολύ τις επιδιώξεις και τις προσδοκίες του συγγραφέα του και του χάρισε την αθανασία. Ο «Ηγεμόνας» (Il principe), όμως -ένα έργο του που γράφτηκε το 1513- του χάρισε την αθανασία. Στους επόμενους αιώνες κατάφερε να ασκήσει μεγάλη επίδραση στις πολιτικές εξελίξεις όλων των εποχών.

«Το χάσμα ανάμεσα στο πώς θα έπρεπε να ζει κανείς και στο πώς πραγματικά ζει, είναι τόσο μεγάλο, ώστε ο άνθρωπος που αμελεί αυτό που πραγματικά γίνεται προς χάριν αυτού που θα έπρεπε να γίνεται παίρνει το δρόμο προς την αυτοκαταστροφή και όχι προς την αυτοσυντήρηση» έγραφε ο Μακιαβέλι. Σύμφωνα με εκείνον, επιτυχημένος ηγεμόνας είναι ο προικισμένος με αρετή  και αυτός που ξέρει να αδράχνει τις ευκαιρίες που του προσφέρει η τύχη. Καθοδηγείται όχι από το θρησκευτικό δόγμα ή από τα ηθικά παραγγέλματα, και είναι ικανός να χειραγωγεί τους νόμους που διέπουν την πολιτική συμπεριφορά, καθώς και να διαμορφώνει την πορεία των γεγονότων, σύμφωνα με τα σχέδιά του.

Ο Ηγεμόνας απέκτησε θερμούς θαυμαστές, ανάμεσά τους ο Ερρίκος H’ ή ο Ζαν Ζακ Ρουσό,  ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι. Ο «Ηγεμόνας» περιλήφθηκε στον Κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ιδιαίτερα πικραμένος και  απογοητευμένος, ο Νικολό Μακιαβέλι έφυγε από τη ζωή στις 21 Ιουνίου του 1527.

Ακολουθούν 35 από τα σπουδαιότερα αποφθέγματά του.

Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. (σ.σ: πιθανότατα, εσφαλμένα αποδίδεται στον Μακιαβέλι)