Μήπως οι ιδιωτικοποιήσεις είναι και ποινικό αδίκημα;

Καταιγιστικές είναι οι ιδιωτικοποιήσεις στη χώρα µας τα τελευταία πέντε µε δέκα χρόνια και το είχα επισηµάνει και σε παλαιότερο άρθρο µου στο Documento («Ιδιωτικοποιήσεις: κρατικοί θεσµοί σε αποσύνθεση», 30.1.2022). Πέρα από το θέµα αυτό καθαυτό ως προς τις κοινωνικές και εργασιακές επιπτώσεις του (καταστρατήγηση οκταώρου, αδειών, επιδοµάτων και γενικά της εργατικής νοµοθεσίας), θα µπορούσε να αναρωτηθεί κανείς αν η παράδοση µιας κρατικής δραστηριότητας, από την καθαρίστρια ενός σχολείου µέχρι την αγοραπωλησία τεράστιων ποσοτήτων ενέργειας, συνιστά το αδίκηµα της «απιστίας», µε απλά λόγια της κακής διαχείρισης της δηµόσιας περιουσίας σε βάρος του δηµοσίου και σε όφελος του ιδιωτικού κεφαλαίου.

Ας δούµε δύο χαρακτηριστικά παραδείγµατα, πέραν των γνωστών όπου η ιδιωτικοποίηση απλώς προσκοµίζει κέρδη στον ιδιώτη από την καταστρατήγηση της εργατικής νοµοθεσίας προς όφελός του.

Τοµέας της ενέργειας: για να παράγει η ∆ΕΗ ενέργεια έχει κατασκευάσει θερµοηλεκτρικά εργοστάσια (Πτολεµαΐδα, Μεγαλόπολη, Λαύριο, Αλιβέρι), τεράστια φράγµατα και υδροηλεκτρικά έργα (Μέγδοβα, Λάδωνα, Αχελώου), έχει εγκαταστήσει δίκτυο διανοµής µε τεράστιο κόστος (πυλώνες, υποσταθµοί, καλώδια εκατοντάδων χιλιάδων χιλιοµέτρων) και φυσικά έχει το απαιτούµενο εργατοτεχνικό δυναµικό, από τους µηχανικούς µέχρι τους εναερίτες, και κατ’ ανάγκην ισχυρό διοικητικό και γραφειοκρατικό µηχανισµό. Προφανώς η κάθε κιλοβατώρα που παράγεται έχει ενσωµατωµένο στην αξία της τόσο το πάγιο κεφάλαιο (έργα και υποδοµές) όσο και το λειτουργικό κόστος (µισθοί και ηµεροµίσθια, καύσιµα και λοιπά αναλώσιµα), χώρια τις «αποπληρωµές» των δανείων που έχει λάβει (τόκοι και κεφάλαια κ.λπ.). Ερχεται τώρα η «ιδιωτικοποίηση» από το παράθυρο και πουλά η ∆ΕΗ σε ιδιώτες µεσάζοντες ρεύµα, το οποίο ο ιδιώτης µεταπουλά στους καταναλωτές και µάλιστα φτηνότερα από όσο το πληρώνει ο καταναλωτής στη ∆ΕΗ. Και εδώ τίθεται το ερώτηµα: ο ιδιώτης δεν έχει καµία υποδοµή πλην της απαραίτητης για την εµπορία του ρεύµατος και όµως το διαθέτει φτηνότερα από τη ∆ΕΗ. Φυσικά, ένα από τα δύο συµβαίνει: ή η ∆ΕΗ µας το πουλά πολύ ακριβά και ο ιδιώτης περιορίζεται σε λογικό κέρδος ή η ∆ΕΗ το πουλά στον ιδιώτη µεσάζοντα σε τιµή πολύ κάτω του κόστους (προσέξτε, όχι µόνο του λειτουργικού αλλά του συνολικού, µε τις αποσβέσεις για τις υποδοµές κ.λπ.). Σ’ αυτή την περίπτωση ποιος πληρώνει τη ζηµιά της ∆ΕΗ; Οι εναποµείναντες καταναλωτές της και το ελληνικό δηµόσιο, δηλαδή πάλι εµείς οι ίδιοι, σε όφελος των ιδιωτών µεσαζόντων.

Τα ίδια ισχύουν και στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών. Σκεφθείτε µόνο τι πάγιες εγκαταστάσεις έχει κατασκευάσει ο ΟΤΕ: καλωδιακό και µη δίκτυο, υποσταθµοί,
ΚΑΦΑΟ, ραντάρ και άλλες εγκαταστάσεις ασύρµατης µεταβίβασης, τώρα και οπτικές ίνες, τι διοικητική και τεχνική λειτουργία έχει και άλλα πολλά και γνωστά. Η συνέχεια η ίδια: οι µεσάζοντες αγοράζουν από τον ΟΤΕ µονάδες, τις οποίες µεταπωλούν στους καταναλωτές σε χαµηλότερη τιµή από τον ΟΤΕ. Φυσικά και εδώ ισχύει το ίδιο ερώτηµα: µας πουλά πολύ ακριβά ο ΟΤΕ τις µονάδες ή τις πουλά στους µεσάζοντες σε τιµή κάτω του κόστους, που µας τις πουλούν φτηνότερα από τον ΟΤΕ; Και φυσικά και στην περίπτωση αυτή έχουµε το ίδιο ερώτηµα: ποιος πληρώνει τη ζηµιά του ΟΤΕ, οι καταναλωτές του ή το ελληνικό δηµόσιο, δηλαδή πάλι εµείς οι ίδιοι, σε όφελος των ιδιωτών µεσαζόντων.

Να µου επιτραπεί να σηµειώσω ένα πρόσφατο νέο, σύµφωνα µε τα στοιχεία της ICAP CRIF («ΕφΣυν», 5.7.2023): οκτώ από τις µεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου ενέργειας παρουσίασαν υπερκέρδη (προ φόρων) 331,5% το 2022 σχετικά µε το 2021. Η µία είναι η ∆ΕΗ που παράγει το 72,8% της ενέργειας στην αγορά, τρεις από τις άλλες διαχειρίζονται κυρίως πετρελαιοειδή (δύο από αυτές παράγουν και ενέργεια), άλλες τρεις ασχολούνται µε τις ΑΠΕ και επίσης παράγουν και ενέργεια και µία ξεκίνησε ως κατασκευαστική και επίσης παράγει ενέργεια µε δικό της υδροηλεκτρικό φράγµα και γενικώς ΑΠΕ. Οι παραπάνω εταιρείες φυσικά χρησιµοποιούν το υφιστάµενο δίκτυο διανοµής της ∆ΕΗ, άλλωστε η τελευταία (η ∆Ε∆∆ΗΕ) προήλθε από την απόσπαση του δικτύου διανοµής από τη ∆ΕΗ. Είναι φανερό ότι αυτό έγινε στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης ώστε πλέον ο κάθε παραγωγός ή απλός «πάροχος» ενέργειας να µπορεί να χρησιµοποιεί το δίκτυο της ∆ΕΗ. Προφανώς όποιο κι αν είναι το τίµηµα στη ∆Ε∆∆ΗΕ, σε καµία περίπτωση δεν καλύπτει το επενδυµένο εδώ και δεκαετίες πάγιο κεφάλαιο αλλά ούτε το κόστος συντήρησης του δικτύου…

Σηµειώνεται ότι αντίστοιχα έγινε µε τον ΟΣΕ (1992) όταν διαχωρίστηκε η υποδοµή από την εκµετάλλευση, µε αποτέλεσµα ο ΟΣΕ (το ελληνικό δηµόσιο) να φέρει όλο το βάρος της κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας του δικτύου και οι οποιεσδήποτε ιδιωτικές εταιρείες να το χρησιµοποιούν δροµολογώντας δικούς τους συρµούς. Το αποτέλεσµα το είδαµε στο έγκληµα των Τεµπών… Για την ιστορία, στο τότε ∆Σ αντιδράσαµε σ’ αυτό και σε άλλα (κατάργηση δικτύου Πελοποννήσου κ.ά.), µε αποτέλεσµα την καθαίρεση του ∆Σ …