“Πως πρέπει να βλέπουμε τη ζωή μας”. Μαθήματα από την Ελλάδα του 1928

Λίγα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία θεωρείται από τις μεγαλύτερες , αν όχι η μεγαλύτερη, συμφορά του ελληνισμού διαχρονικά, οι άνθρωποι προσπαθούν να συνέλθουν, να ορθοποδήσουν και να βρουν ξανά τα πατήματά τους στον νέο κόσμο που διαμορφώνετε γύρω τους.  Διαβάστε και πάρτε κουράγιο από ένα ωραίο άρθρο του 1928, που πιστεύουμε ότι κάτι έχει να μας διδάξει και σήμερα, σ αυτή την (συγκριτικά λιγότερο) δύσκολη περίοδο που διανύουμε.

“Οι άπειρες στεναχώριες της ζωής μας κάνουν να ρίχνουμε γύρω μας ανήσυχες ματιές. Φοβούμεθα για το μέλλον μας ως ατόμων κι ως Έθνους. Ως τόσο έχουμε άδικο. Κάπως αλλιώς θα έπρεπε όμως ν αντικρίζουμε τη ζωή.

Τα παραδείγματα δεν μας λείπουν γι αυτό. Παλιά και νέα γεγονότα μας πείθουν, ότι αν δούμε τα πράγματα με προοπτική διάφορη από τη σημερινή, διάφορα συναισθήματα θα γεννηθούν και θ αναπτυχθούν μέσα μας.

Ας πάρουμε παράδειγμα την Μικρασιατική καταστροφή που τόσο βάραινε πάνω στο Έθνος.

Σχεδόν φάνηκε να μας εκμηδενίζει. Όσοι πίστεψαν όμως σε κάτι τέτοιο γελάστηκαν.

…. Η καταστροφή εκείνη ήταν για μας ένα μάθημα. Ως τον Αύγουστο του 22 ξέραμε μόνο θεωρητικά πως η ατομική ζωή δεν είναι και μεγάλο πράγμα. Από τότες όμως βεβαιωθήκαμε πια πρακτικά και η βεβαιότητα αυτή κυρίευσε όλη τη ψυχή του Έθνους. Αμέτρητα πένθη χτυπούσαν αλύπητα την οικογένεια, τις φιλικές οικογένειες. Εκατομμύριο κι απάνω γυναίκες, παιδιά, γέροι έφευγαν γυμνοί, πετσοκομμένοι μπρος στους βάρβαρους, καινούρια σκλαβιά ξαναπλάκωνε τη γη που για την απελευθέρωσή της τόσο αίμα χύθηκε, αιχμάλωτοι χιλιάδες πέφτανε στα χέρια του εχθρού, η δυστυχία ολοένα μεγάλωνε, πυρκαγιές άναβαν στις πολιτείες και τα χωριά μας, αρπαγές και λεηλασίες γίνονταν.

Γιατί πολεμήσαμε; Για τους μεγάλους θησαυρούς των προγόνων μας, για την έννοια της αξιοπρέπειας, της ανεξαρτησίας, της ελευθερίας που είναι βαθιά ριζωμένη στην καρδιά μας. Και νικηθήκαμε. Μοιραία αυτό θα έφερνε την απογοήτευση.

Ως τόσο όμως σταθήκαμε γερά αντιμετωπίζοντας τον όλεθρο. Σκεφτήκαμε πως με κανένα τρόπο δεν έπρεπε να μας συντρίψει η συμφορά. Είπαμε, ας ρίξουμε μια ματιά στην πραγματικότητα. Μαθηματικά καθένας από εμάς είναι ένας από τα τόσα εκατομμύρια του έθνους, ένα κομματάκι εφήμερο που εύκολα σπάζει και γρήγορα χάνεται. Το  Έθνος όμως σε κάθε στιγμή είναι η ολοκλήρωση των μικρών αυτών υπάρξεων. Η Πατρίδα, ο νους της, η ηθική αξία, η αίγλη της κρέμονται απ το νου και την ηθικότητα του κάθε ατόμου. Νικημένοι κατορθώσαμε να φερθούμε έτσι ώστε σήμερα ν αντικρίζουμε την καταστροφή με στωικότητα, βέβαια για το μέλλον.

Σπουδαίο είναι αυτό. Η καινούρια Ελληνική γενεά θα το έχει παράδειγμα. Θα ξέρει πως ο αποτελεσματικότερος τρόπος, να δουλέψει για το μεγαλείο της χώρας, για την αποκατάσταση του ότι χάθηκε είναι να προσπαθήσει ώστε κάθε άτομο να υψωθεί ηθικά όσον το δυνατό περισσότερο και να κατακτήσει την πιο μεγαλύτερη που μπορεί αξία. Και επειδή, ότι είναι ζωντανό μέσα μας, η εσωτερική μας δυναμικότητα δεν μπορεί να φανερωθεί και να δράσει παρά με την εργασία, πρέπει όλοι μας να προσπαθούμε την ικανοτητά μας την εργατική και ποσοτικά να την αντιτάξουμε και ποιοτικά να την καλλιεργήσουμε. Λοιπόν η θλίψη και η λύπη που συγγενεύουν με την αποθάρρυνση, την αδυναμία, την αβουλία, ολιγοστεύουν την ενέργεια, είναι αδικήματα εναντίον του Έθνους. Έτσι μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα πως έχει χρέος ο καθένας μας να είναι ευτυχισμένος και να σπουδάζει με πιο τρόπο θα ευτυχήσει.

Αυτός είναι ο καινούριος τρόπος με τον οποίο πρέπει να βλέπουμε τη ζωή! Λίγοι είναι οι φρόνιμοι που ξέρουν να κυβερνάνε στοχαστικά την ενεργειά τους. Ακόμα και στα επαγγέλματα που φαίνονται απλά, γιατί είναι παλιά, όσο κι ο κόσμος. Στο μεταχείρισμα δηλαδή του φτυαριού, στο κτίσιμο ενός τοίχου αν εξετάσουμε προσεκτικά τους όρους της εργασίας, θα δούμε ακόμη κι εκεί το τρομερό σκόρπισμα δυνάμεων που γίνεται.

Είναι βέβαιο πως δεν ξέρουμε τους κυριότερους συντελεστές της ευτυχίας. Δεν κατορθώσαμε να προσαρμοσθούμε στην σημερινή ζωή. Μπαίνουμε σ αυτή απροετοίμαστοι αφού τόσο λίγο κουράζουμε τον νού μας για να μελετήσουμε της καθημερινή ζωή πώς να ξέρουμε τους όρους της ευτυχίας! Δεν βλέπουμε στην εκπαίδευση παράλογα συστήματα κι ανόητες μέθοδες να μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά χωρίς καμιά προσπάθεια να διορθώσουμε το κακό; Το ίδιο γίνεται και με τις συνήθειες της ζωής μας που τις αποκτούμε την παιδική μας ηλικία πριν ξυπνήσει το μυαλό μας και γίνουν ακατανίκητες τυραννικές στην ώριμη ηλικία μας.

Για να γνωρίσουμε τη ζωή χρειάζεται να την δούμε μ ένα καινούριο τρόπο. Γι αυτόν που μιλάμε σήμερα.  Ένας κοινός τρόπος ενέργειας πρέπει να εφαρμοσθεί για την επιτυχία στη ζωή. Ο Πασκάλ είπε:

τούτο το κοινό χαρακτηριστικό έχει και η συνηθισμένη ζωή του ανθρώπου και η ζωή του αγίου, πως και οι δύο ζητούν την ευτυχία, μόνο που την τοποθετεί αλλού ο καθένας τους

Με τον καινούριο τρόπο που πρέπει να βλέπουμε τη ζωή θ αποκτήσουμε όλοι όμοια ενέργεια για τον σκοπό μας αυτόν.

Ας αποφασίσουμε να μην είμαστε σαν τους σοφούς του Λαπούτα που πάντα βυθισμένοι στη σκέψη τους δεν έπαιρναν είδηση, ούτε άκουγαν όσους πήγαιναν να τους ρωτήσουν παρά όταν υπηρέτες ειδικοί τους χτυπούσαν στο κεφάλι με φούσκες γεμάτες κουκιά. Δυστυχώς εμείς με τις άπειρες πίκρες που μαραζιάζουν την καρδιά μας και τις θλιβερές ιδέες που τριβιλίζουν το μυαλό μας τους μοιάζουμε περισσότερο από όσο το στοχαζόμαστε.

Περνά μέσα μας το πηγαινοερχόμενο κύμα των παθών, των επιθυμιών. Χίλια διαβατικά ρεύματα διασχίζουν τη συνείδηση. Φόβοι, ελπίδες, ενθουσιασμοί.  Ανεβοκατεβαίνουν μέσα μας συναισθήματα, εντυπώσεις, ιδέες ανεκπλήρωτες επιθυμίες, ένστικτα, σκοτεινές τάσεις κληρονομημένες από τους προγόνους μας που εξακολουθούν να ζουν μέσα στο μυαλό μας.  Ο καθένας μας είναι ένα ολόκληρο πλήθος. Άμα λέμε εγώ, το λέμε μεταφορικά, όσο δεν είμαστε καταρτιζόμενοι, πραγματικά δεν είμαστε παρά ένα αντιφατικό χάος.

Θα ήταν αφέλεια βέβαια να δεχτούμε πως μόνο με την επιτήρηση του εαυτού μας θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε το καλύτερο αύριο. Αλίμονο! Η ανθρώπινη φύση είναι ελαττωματική και η γύρω μας κοινωνία έχει τόσες ατέλειες…

Οι πατέρες μας, μπορούμε να πούμε, ήταν πιο ευτυχισμένοι από μας. Ήταν σαν «κορνιζαρισμένοι» και τους συγκρατούσε στερεά η θρησκεία και η παντοδύναμη κοινή γνώμη. Σήμερα κυριαρχεί η αμφιβολία, ο ανταγωνισμός, η πολυτέλεια, η ανησυχία.

Ας προσέξουμε αυτή τη ζωή, τις λεπτομέρειές της κι ας βγάλουμε διδάγματα. Μέσα στην ψυχή μας τότε θα γίνεται αυτό που θέλουμε να γίνεται. Αν επιθυμούμε κάτι δεν θα πει πως για το λόγο αυτό είναι και καλό.

Για να φτάσουμε στο σημείο αυτό πρέπει να πάψουμε να ζούμε με το τώρα και να προετοιμαζόμαστε για το αύριο και τόσο περισσότερο όσο ξέρουμε πως το τώρα δεν υπάρχει.

Η στιγμή που σας μιλώ πέρασε και πάει!

Η ζωή μας αποτελείται από τα περασμένα και απ΄αυτά που θα ρθουν, είναι και τα δυό σφιχτά δεμένα, το αύριο βυθίζει τις ρίζες του στα περασμένα, όλη του η ουσία από κει, από τα περασμένα του έρχεται.

Στα αδύνατα μυαλά καμιά πραγματικότητα δεν είναι περισσότερο δυσάρεστη από τη βασική αλήθεια, πως και την ψυχική μας ζωή την κυβερνά ο ίδιος ο αλύγιστος νόμος.