Οι διάσημοι που εθίστηκαν στο όπιο
Το όπιο έχει επηρεάσει την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες, καθώς ο άνθρωπος ανακάλυψε την παπαρούνα Μήκων η Υπνοφόρος χιλιάδες χρόνια πριν.
Οι πανίσχυρες αλλά εξαιρετικά εθιστικές ιδιότητές της μάγεψαν τους λαούς της οικουμένης, οι οποίοι την επιστράτευσαν για τα πάντα, αν και η ψυχαγωγική της χρήση έμελλε να επικρατήσει τελικά και να σφραγίσει τα χρονικά του οπίου.
Κι έτσι μια σειρά από προβεβλημένες προσωπικότητες παγκόσμιου βεληνεκούς δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τη σαγήνη του, πολύ πριν αυτό γίνει μόδα και συνδεθεί με τα καλλιτεχνικά κινήματα του Παρισιού κατά τον 19ο αιώνα…
Οράτιος Νέλσον
Ο θρύλος των θαλασσών και ναύαρχος του Βασιλικού Ναυτικού της Βρετανίας παραμένει μια από τις στρατιωτικές διάνοιες που περπάτησαν ποτέ στην υφήλιο, σφραγίζοντας με τη νικηφόρα στρατηγική του τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Γενναίος και αντισυμβατικός, έμελλε να χάσει τη ζωή του στο τέλος της θριαμβευτικής Ναυμαχίας του Τραφάλγκαρ, της αποφασιστικής νίκης του που θα αποδεκάτιζε τις στρατιές του γάλλου στρατηλάτη.
Ο «Θεός του Πολέμου», όπως αποκαλούν συχνά οι Βρετανοί τον εθνικό τους ήρωα, πλήρωσε βέβαια ακριβά τις πολεμικές του περιπέτειες, καθώς τα πάμπολλα τραύματά του του έφεραν χρόνιους πόνους αλλά και ένα μάτι κι ένα χέρι λιγότερο. Κι έτσι κατέφυγε τελικά στη χρήση του οπίου για να μπορεί να οδηγεί τα στρατεύματά του στη μάχη. Ο Νέλσον είχε εύθραυστη υγεία από παιδί και όταν προσχώρησε στις τάξεις του Βασιλικού Ναυτικού, το τροπικό κλίμα των Ανατολικών Ινδιών σχεδόν τον εξόντωσε, γι’ αυτό και παρέμεινε σε ευρωπαϊκό έδαφος για το μεγαλύτερο μέρος της ναυτικής του καριέρας. Τα ανδραγαθήματά του τα πλήρωσε όπως ξέρουμε ακριβά, χάνοντας το δεξί του χέρι αλλά και το μάτι του, και πλέον έπαιρνε ως παυσίπονο λάβδανο για να καταλαγιάσει τους πόνους του.
Παρά τον ασύστολο πόνο, ο σερ Νέλσον συνέχισε να οδηγεί αγέρωχα τους άντρες του στη μάχη με τη βοήθεια ημερήσιας δόσης οπίου. Παρά τη μεγάλη ποσότητα, κατάφερνε να διατηρεί τα λογικά του και να μάχεται κατά του ορκισμένου εχθρού του Βοναπάρτη, τον οποίο παρά τις αντιξοότητες και τις προσωπικές του περιπέτειες μπόρεσε τελικά να νικήσει στη μοιραία για τη ζωή του Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ…
Φρεντερίκ Σοπέν
Ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες της Ιστορίας και με τεράστια επίδραση στη συμφωνική μουσική, ο γνωστός μουσουργός έπασχε από σωματικές και ψυχικές διαταραχές, με τις οποίες πάλεψε για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Η ζωή του ήταν γεμάτη από σκαμπανεβάσματα και κυκλοθυμία, γι’ αυτό και κατέφυγε στο όπιο, ως τρόπο για να καταλαγιάσουν τα συμπτώματά του.
Ακόμα και σήμερα οι ιστορικοί ερίζουν για την πάθηση που χτύπησε τον Σοπέν, καθώς η ευρύτατη ποικιλία των συμπτωμάτων του ανήκουν σε πολλά σωματικά και ψυχικά νοσήματα: ψευδαισθήσεις, μελαγχολία, ημικρανίες αλλά και χρόνιος βήχας. Η επιστήμη της εποχής σήκωνε τα χέρια ψηλά και οι γιατροί το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να προσπαθούν να καταπραΰνουν τα συμπτώματα: μείγμα οπίου και ζάχαρης δινόταν συχνά ως φάρμακο για τον χρόνιο βήχα.
Οι ειδικοί διατείνονται σήμερα ότι ενδέχεται να έπασχε από επιληψία και η χρήση του οπίου επέτεινε τις κρίσεις και τις παραισθήσεις, κάτι που αντικατοπτριζόταν στις ονειρικές και «στοιχειωμένες» συνθέσεις του. Ο μεγάλος συνθέτης πέθανε το 1849, σε ηλικία 39 ετών, ζώντας μια ζωή πόνου, δεινών και εθισμών…
Βενιαμίν Φραγκλίνος
Ένας από τους «πατέρες» του αμερικανικού έθνους άφησε παρακαταθήκη τόσο πολλά που δεν είναι εύκολο να απαριθμηθούν. Πολυμαθής και δραστήριος, αναμείχθηκε σε κάθε πλευρά της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του τόπου του επηρεάζοντας τα πάντα με τα οποία ασχολήθηκε. Όπως και κάθε άλλος άνθρωπος όμως, έβλεπε τις δυνάμεις του να εξασθενούν μεγαλώνοντας και στα τελευταία χρόνια της ζωής του αποσυρόταν σταδιακά ολοένα και περισσότερο από τον δημόσιο βίο.
Τώρα ήταν εθισμένος στα φάρμακα, καθώς υπέφερε από πολλές και επώδυνες παθήσεις στα γεράματά του, από ποδάγρα μέχρι και πέτρα στα νεφρά. Κι έτσι άρχισε να παίρνει λάβδανο το 1782, κάτι που καταπράυνε τον πόνο του και του επέτρεπε να συνεχίζει να είναι λειτουργικός και να έχει κοινωνική ζωή. Κάποια στιγμή το λάβδανο αντικαταστάθηκε από το όπιο, η χρόνια χρήση του οποίου χειροτέρευσε τελικά την υγεία του. Το 1790, για παράδειγμα, ο Φραγκλίνος παραπονιόταν σε επιστολή του για το γεγονός ότι δεν είχε πια καθόλου όρεξη για φαγητό λέγοντας: «Δεν είμαι πια παρά ένας σκελετός καλυμμένος με δέρμα». Τώρα έγραφε τα απομνημονεύματά του, αν και το όπιο τον έκανε τόσο κουρασμένο και ανόρεχτο που φοβόταν ότι δεν θα κατάφερνε να τα ολοκληρώσει. Πέθανε αργότερα μέσα στη χρονιά, παραμένοντας μέχρι τα τελευταία του εθισμένος στο ναρκωτικό…
Τόμας Τζέφερσον
Άλλος ένας «πατέρας» των ΗΠΑ με τεράστια συμβολή τόσο στα εσωτερικά πράγματα της χώρας του όσο και στην πολιτική σκέψη του καιρού του. Ο συντάκτης της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας και τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ παρέμενε μια από τις πιο προβεβλημένες προσωπικότητες του πλανήτη όσο ζούσε, είχε όμως μια σειρά από ιδιαίτερες καθημερινές συνήθειες, όπως η χρήση οπίου.
Εκκεντρικός καθώς ήταν, συνήθιζε να μετατρέπεται σε γιατρό του εαυτού του και σε ένα τέτοιο ντροπιαστικό περιστατικό διάρροιας το 1803, τον συμβούλευσε ένας φίλος του να καταφύγει στο όπιο για την πάθησή του. Ο Τζέφερσον πράγματι το δοκίμασε και σύντομα μετατράπηκε σε ενθουσιώδη θαυμαστή του, καθώς φάνηκε να θεραπεύει πολλές και διάφορες παθήσεις του πολιτικού.
Δεν το έκοψε μάλιστα ποτέ μέχρι και τον θάνατό του το 1826, όταν αρνήθηκε στο νεκροκρέβατό του μια τελευταία δόση και μάλιστα με την παρότρυνση του γιατρού του: «Όχι γιατρέ, όχι άλλο», είπε και πέθανε λίγο αργότερα. Σε ένα από τα ημερολόγιά του κατέγραψε μάλιστα την ιδανική καθημερινή δόση οπίου και τον τρόπο παρασκευής του. Ο ίδιος καλλιεργούσε την παπαρούνα στη φυτεία του, η οποία συνεχίστηκε μέχρι και το 1992, όταν η διοίκηση αναρωτήθηκε για τη νομιμότητα της καλλιέργειας…
Μάρκος Αυρήλιος
Ένας από τους σημαντικότερους ρωμαίους αυτοκράτορες αλλά και στωικούς φιλοσόφους της Ιστορίας έμελλε να σφραγίσει τη γραφή με το περίφημο στοχαστικό σύγγραμμά του «Τα εις εαυτόν» (γραμμένο μάλιστα στα ελληνικά). Παρά το γεγονός ότι ως αυτοκράτορας απέφευγε τις συναισθηματικές εμπλοκές για να ασκεί απερίσπαστος το κυβερνητικό του έργο, ο Αυρήλιος εθίστηκε σε ένα εξωτικό και σπάνιο ναρκωτικό που ήταν διαθέσιμο μόνο σε πάμπλουτους Ρωμαίους: το όπιο.
Φιλάσθενος από μικρός, ο Μάρκος Αυρήλιος έπρεπε να οδηγεί ως αυτοκράτορας τις στρατιές του στη μάχη, αν και η εύθραυστη υγεία του δεν το επέτρεπε αυτό. Κι έτσι έπρεπε να βρει μια λύση, την οποία σκαρφίστηκε αντ’ αυτού ο γιατρός του, ο Γαληνός: ένα σκεύασμα που επέτρεψε τελικά στον αυτοκράτορα να ανταπεξέρχεται στις αντιξοότητες του πολέμου αλλά και τις παθήσεις που τον ταλαιπωρούσαν.
Το φάρμακο που λάμβανε ο Αυρήλιος ήταν φυσικά οπιοούχο και όπως μας λέει ο Γαληνός στα χρονικά του, ο αυτοκράτορας δεν μπορούσε να το πάρει το πρωί καθώς του έφερνε υπνηλία. Το έπαιρνε όμως κάθε βράδυ, αφού χωρίς αυτό δεν μπορούσε πια να κοιμηθεί. Το σπουδαίο σύγγραμμά του «Τα εις εαυτόν» γράφτηκε μάλιστα αυτή την εποχή του εθισμού στο ηρεμιστικό και παυσίπονο σκεύασμα…
