Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ (26-27 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1822) – ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΠΛΗΓΜΑ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΛΗ!

Του Δασκάλου, Ιστορικού και Συγγραφέα Νικολάου Γεωργίου

Η μάχη της Περαχώρας, η οποία διεξήχθη στις 26 και 27 Σεπτεμβρίου 1822 στη χερσόνησο της Περαχώρας Κορινθίας, αποτελεί έναν σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα των συγκρούσεων που σφράγισαν την αποτυχία της οθωμανικής εκστρατείας του Μαχμούτ Πασά Δράμαλη στον Μοριά. Πρόκειται για την πολεμική αναμέτρηση που ολοκλήρωσε τον θρίαμβο των Δερβενακίων, σφραγίζοντας οριστικά τον εγκλωβισμό και την αποδυνάμωση των οθωμανικών δυνάμεων στην Κορινθία.

Ύστερα από τη συντριβή του Δράμαλη στη μάχη των Δερβενακίων (Ιούλιος 1822), ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, με στρατηγική διορατικότητα, επέμεινε στην ανάγκη πλήρους αποκλεισμού της Κορίνθου. Στόχος του ήταν να αποτραπεί κάθε προσπάθεια ανασυγκρότησης των Οθωμανών και να εμποδισθεί η διαφυγή τους είτε προς την Πάτρα είτε προς τη Στερεά Ελλάδα μέσω των Μεγάλων Δερβενίων των Γερανείων Ορέων. Το σχέδιο εγκρίθηκε σε πολεμικό συμβούλιο (30 Ιουλίου 1822) και εφαρμόστηκε με συνέπεια: όλες οι στρατηγικές δίοδοι αποκλείστηκαν από έμπειρους οπλαρχηγούς, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην οχύρωση του Ισθμού και των Μεγάλων Δερβενίων.

Η κατάσταση των Οθωμανών στην Κόρινθο ήταν δεινή: οι στρατιώτες εξαντλημένοι, άρρωστοι και με καταρρακωμένο ηθικό, ενώ και ο ίδιος ο Δράμαλης έπασχε από ασθένειες και βαθιά απογοήτευση. Το οθωμανικό επιτελείο επιχείρησε να βρει λύση με την απόβαση στρατευμάτων στην Περαχώρα, ώστε να ανοίξει δίοδος προς τη Ρούμελη και να εξασφαλισθεί επικοινωνία με τα εκεί οθωμανικά στρατεύματα.

Στις 25 προς 26 Σεπτεμβρίου 1822, δύναμη 2.000–8.000 Οθωμανών ανδρών (οι πρωτογενείς ιστορικές πηγές διαφέρουν ως προς τον αριθμό) υπό τον Αλή Πασά του Άργους και τον Δελή Αχμέτ Πασά αποβιβάστηκε στις ακτές της Περαχώρας (Αγριλιός, Ηραίον, Στραβά). Η απόβαση υποστηρίχθηκε με κανονιοβολισμό του τουρκικού στόλου, προκειμένου να αποτραπεί ελληνική αντεπίθεση από ξηρά.

Την κρίσιμη αυτή στιγμή, καθοριστική υπήρξε η στάση του Περαχωρίτη αρχηγού Γεωργίου Διδασκαλόπουλου, ο οποίος απέρριψε κάθε πρόταση συμβιβασμού των Οθωμανών. Μαζί με Περαχωρίτες και Δερβενοχωρίτες οχυρώθηκε στα υψώματα του Άη-Δημήτρη, του Ηραίου και του Ασπρόκαμπου, αναχαιτίζοντας με σφοδρά πυρά την τουρκική προέλαση.

Οι συγκρούσεις υπήρξαν ιδιαίτερα σφοδρές και εκτυλίχθηκαν σε πολλές τοποθεσίες (Πλιάσα, Φλάμπουρο, Παναγίτσα, Άρα Κούκη κ.ά.). Οι Έλληνες αξιοποίησαν άριστα τη μορφολογία του εδάφους, ενώ δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν ευρηματικά μέσα, όπως η ανατίναξη «λοτσαριών» (υπόγειων αποθηκών ρητίνης γεμάτων μπαρούτι), προκαλώντας σημαντικές απώλειες στους Τούρκους.

Στην άμυνα προστέθηκαν σύντομα και άλλες ελληνικές δυνάμεις που κατέφθασαν στην περιοχή: ο Νικηταράς, που ανέλαβε ουσιαστικά την αρχηγία, ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας, καθώς και σώματα υπό τους Οδυσσέα Ανδρούτσο (κρατώντας καίριες θέσεις στα Γεράνεια), Παναγιώτη Κεφάλα και Αντώνη Κολοκοτρώνη. Σημαντική ήταν επίσης η συμβολή των Φιλελλήνων υπό τον Ιταλό Κουβερνάντι, οι οποίοι υπερασπίστηκαν το Λουτράκι και απέκρουσαν τουρκικές προσπάθειες πλευροκόπησης.

Ύστερα από διήμερη μάχη, οι Οθωμανοί, έχοντας υποστεί σημαντικές απώλειες, αναγκάστηκαν να επιβιβαστούν ξανά στα πλοία τους και να επιστρέψουν στην Κόρινθο, χωρίς να επιτύχουν τον στόχο τους. Ο Νικηταράς, σε επιστολή του προς τους Υδραίους, σημειώνει ότι η καταστροφή θα ήταν ολοκληρωτική, αν υπήρχε έστω και μικρή ελληνική ναυτική δύναμη στον Κορινθιακό για να αντιμετωπίσει τα τουρκικά πολεμικά.

Η μάχη της Περαχώρας είχε σημαντική αξία για την εξέλιξη του Αγώνα:

• Ματαίωσε κάθε οθωμανικό σχέδιο απεγκλωβισμού από την Κόρινθο μέσω των Μεγάλων Δερβενίων.
• Εξώθησε τον στρατό του Δράμαλη σε απόλυτο αδιέξοδο, οδηγώντας τον στην αποδιοργάνωση και τελικά στον αφανισμό.
• Διέκοψε την επικοινωνία της Κορίνθου με τη Ρούμελη και απέκλεισε την ενίσχυση από τον Χουρσίτ Πασά.
• Σε συνδυασμό με τη νίκη των Ελλήνων στα Δερβενάκια και τη ναυμαχία των Σπετσών και του Αργολικού κόλπου, σφράγισε την αποτυχία της οθωμανικής εκστρατείας στον Μοριά.
• Ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων, ενδυναμώνοντας την πίστη στη δυνατότητα επιτυχούς ολοκλήρωσης του Αγώνα.

Ο Δημήτριος Υψηλάντης σημειώνει χαρακτηριστικά:

«Τοιαύτη εστάθη η μάχη της Περαχώρας, η οποία τους μεν εδικούς μας ενεψύχωσε και εθάρρυνεν έτι μάλλον, τους δε εχθρούς έφερεν εις την εσχάτην αμηχανίαν.»

Η μάχη της Περαχώρας δικαίως θεωρείται το τελικό σημαντικό χτύπημα στον Δράμαλη, καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την οριστική καταστροφή της δραμαλικής στρατιάς δεν τόλμησε να επαναλάβει τέτοιου μεγέθους εκστρατεία στην Πελοπόννησο. Ο ίδιος ο Δράμαλης, νικημένος και άρρωστος, πέθανε λίγο αργότερα στην Κόρινθο (Οκτώβριος 1822), αφήνοντας το όνομά του συνδεδεμένο με μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές αποτυχίες της οθωμανικής ιστορίας στην Ελλάδα.